HUKUK-POSTASI-2020-metin

331 İŞ HUKUKU Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik’te zorlayıcı neden, işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bu - lunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar olarak düzenlenir. Böylelikle Covid-19 salgın hastalığının zorlayıcı neden olduğu değer- lendirilir. Bunun yanında, zorlayıcı neden veya mücbir sebep kavramı bir- çok hukuk alanında; illiyet bağını keserek borçlunun borcunu eksik ifa etmesi veya ifa edememesi sonucunu doğuran, önlenemeyen, kaçınıl- maz olan, olağanüstü nedenler olarak tanımlanır ancak ortaya çıkar- dığı sonuçlar farklılık gösterebilir. Örneğin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun ifa imkansızlığı başlıklı 134. maddesinde, borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkansızlaşırsa, borcun sona ereceği düzenlenir. Ancak iş hukukunda zorlayıcı neden kural olarak iş sözleşmesini kendiliğinden sona erdirmez. Zorlayıcı neden geçici bir ifa imkansızlığına sebep olduysa, bu durum iş sözleşmeleri bakımından askıya alıcı bir neden olarak kabul edilir 2 . Dolayısıyla askı sürecinde iş akdi varlığını sürdürmeye devam eder, ancak tarafla- rın sözleşmeden doğan temel borçları bu süre içinde ertelenir 3 . İş Hukuku Mevzuatında Zorlayıcı Nedenin Düzenlendiği Maddeler İş hukuku mevzuatında tarafların zorlayıcı nedenden mağdur olmaması adına birtakım çareler öngörülür. Bunlar son dönemde ol- dukça fazla uygulama alanı bulan kısa çalışma kavramı ve tarafların haklı nedenle feshi gibi haklardır. Zorlayıcı neden kavramı İş Kanunu m. 24/1,III ve 25/1,III’de düzenlenir. Madde metinlerine göre zorlayıcı neden işçiden veya işverenden kaynaklanabilir. Buna göre, işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkması halinde işçi ; işçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile 2 Mollamahmutoğlu, Hamdi ; Astarlı, Muhittin : İş Hukuku, Ankara 2011. 3 Süzek, Sarper : İş Hukuku, İstanbul 2019, Yenilenmiş 18. Baskı, s. 490.