Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları
Giriş
Son yıllarda, finansal tabloların uzun vadeli şirket performansının değerlendirilmesi açısından yetersiz kaldığı ve yatırımcıların artık karar verirken finansal bilgilerin yanı sıra finansal olmayan bilgilere de ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Artan finansal, sosyal ve çevresel sorunlar nedeniyle toplumlar da sürdürülebilirlik konusunda daha hassas hale gelmeye başlamıştır. Bu doğrultuda, sürdürülebilirlik raporları işletmelerin faaliyetlerinin çevre, sosyal ve yönetişim konularına ilişkin etkilerini açıkladıkları raporlardır.
Zaman içinde, işletmelerin daha önceleri gönüllü olarak hazırladıkları sürdürülebilirlik raporlarının çeşitli çerçeve, ilke ve esaslara göre hazırlanması gereği gündeme gelmiştir. Sürdürülebilirlik konusunda dünyada yaşanan gelişmeler doğrultusunda Türkiye’de de gelişmeler yaşanmaktadır. Bu Hukuk Postası makalesinde, mevzuatımıza kazandırılan sürdürülebilirlik raporlama standartları hakkında bilgi verilir.
Düzenleme Yapmaya Yetkili Kurum
4 Haziran 2022 tarihinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 88. maddesine eklenen hüküm ile[1]; Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“Kamu Gözetimi Kurumu”), belirlediği işletmeler ve kuruluşlar için uygulamada birliği ve sürdürülebilirliğe ilişkin raporlamaların uluslararası alanda geçerliliğini sağlamak amacıyla uluslararası standartlarla uyumlu olacak şekilde sürdürülebilirlik raporlama standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya yetkili kılınmıştır.
Bu doğrultuda, Kamu Gözetimi Kurumu bünyesinde 28.03.2023 tarihi itibarıyla Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanlığı kurularak faaliyete geçirilmiştir[2]. Anılan daire başkanlığı, uluslararası standartlarla uyumlu sürdürülebilirlik raporlama standartlarının oluşturulmasına ve yayımlanmasına ilişkin çalışmaları yapmak konusunda görev ve yetkili kılınmıştır.
Söz konusu yetkiye istinaden Kamu Gözetimi Kurumu’nun kararlarıyla Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”) ile standartların uygulama kapsamı 29.12.2023 tarihli ve 32414 sayılı 1. mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları
Raporlama standartları Kamu Gözetimi Kurumu’nun 27.12.2023 tarihli 75935942-050.01.04-[01/21632] numaralı kurul kararıyla belirlenmiştir.
Bu kapsamda, TSRS olarak, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (“IFRS”) bünyesinde oluşturulan Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu tarafından 26.06.2023 tarihinde yayınlanan IFRS 1 “General Requirements for Disclosures of Sustainability-related Financial Information” ile IFRS S2 “Climate-related Disclosures” standartlarının belirlenmesine ve TSRS 1 “Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler” ile TSRS 2 “İklimle İlgili Açıklamalar” adlarıyla yayınlanmasına karar verilmiştir. Kamu Gözetimi Kurumu’nun web sitesinde yayınlanan duyuruda[3] da TSRS’lerin uluslararası standartlarla uyumlu olacak şekilde belirlenmesi ve yayımlanması yetkisinin kurumlarına verildiğinden bahisle uluslararası standartları benimseme kararının alındığı ifade edilmiştir.
Mevzuata kazandırılmış hâliyle TSRS 1 Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler, genel amaçlı finansal raporların kullanıcıları açısından işletmeye kaynak sağlama kararı verirken faydalı olacak, bir işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili risklerine ve fırsatlarına ilişkin bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktadır. TSRS 2 İklimle İlgili Açıklamalar ise, genel amaçlı finansal raporların kullanıcıları açısından işletmeye kaynak sağlama kararı verirken faydalı olacak, bir işletmenin iklimle ilgili risk ve fırsatlara ilişkin bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktadır.
Benimsenen her iki standardın da finansal etkileri olan sürdürülebilirliğe ilişkin bilgileri kapsaması yönüyle, finansal sermaye sağlayan taraflara işletmenin zaman içinde nasıl değer oluşturduğunu ve oluşturacağını açıklama amacı güden entegre rapor kavramına yaklaştığı görülmektedir.
Uygulama Kapsamı
Standartların uygulama kapsamı Kamu Gözetimi Kurumu’nun 27.12.2023 tarihli 75935942-050.01.04- [01/21634] numaralı kurul kararıyla belirlenmiştir.
Buna göre, belirlenen kapsamda yer alan ve karar metnindeki eşik değerleri aşan işletmeler 01.01.2024 tarihinden itibaren sürdürülebilirlik raporlarını hazırlamakla mükellef kılınmıştır. Bir diğer ifade ile, kurul kararı ile; kapsamda yer alan kurum, kuruluş ve işletmeler, kararda belirtilen üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşması halinde sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS uygulama kapsamına tabi kılınmıştır. Bu üç ölçüt (i) aktif toplamı 500 milyon TL, (ii) yıllık net satış hasılatı 1 milyar TL, (iii) çalışan sayısı 250 kişi, şeklinde belirlenmiştir.
Kapsamdaki kurum, kuruluş ve işletmeler ise aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir:
- 6362 sayılı kanun uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden; yatırım kuruluşları, kolektif yatırım kuruluşları, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, merkezi takas kuruluşları, merkezi saklama kuruluşları, veri depolama kuruluşları, sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören veya işlem görmesi amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan izahname veya ihraç belgesi bulunan anonim şirketler,
- Bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmemekle birlikte halka arz edilmeksizin pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden (ihraç ettikleri sermaye piyasası araçlarının itfa edildiği hesap döneminin sonuna kadar) veya bu amaçla Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan ihraç belgesi olan anonim şirketler,
- 19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun düzenleme ve denetimine tabi işletmelerden; bankalar, derecelendirme kuruluşları, finansal holding şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, varlık yönetim şirketleri, finansal holding şirketlerinde ve bankalarda 5411 sayılı kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler, tasarruf finansman şirketleri,
- 03.06.2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28.03.2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri,
- Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen; yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticaretiyle iştigal eden şirketler.
Bununla beraber, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar dışındaki bankaların, herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın, sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’leri uygulaması zorunludur.
Kapsama dahil olmayan kurum, kuruluş ve işletmeler ise isteğe bağlı olarak sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’leri uygulayabilir.
Uygulamaya İlişkin Esaslar
Kamu Gözetimi Kurumu’nun kararıyla uygulamaya ilişkin esaslar; işletmelerin kapsama giriş ve çıkışları, eşik değerlerin tespitinde göz önüne alınması gereken hususlar da tespit edilmiştir.
Kurul kararı uyarınca; eşik değerlere tabi işletmeler, üç ölçütten en az ikisinin eşik değerini art arda iki hesap döneminde aştığı takdirde, takip eden hesap döneminden itibaren uygulama kapsamına tabi olur.
Eşik değerleri aştığı için uygulama kapsamına tabi işletme art arda iki hesap döneminde üç ölçütten en az ikisine ait eşik değerlerin altında kaldığı ya da bir hesap döneminde bu ölçütlerden en az ikisine ait eşik değerlerin yüzde yirmi veya daha fazla oranda altında kaldığı takdirde takip eden hesap döneminden itibaren uygulama kapsamından çıkar.
Eşik değerlerin aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde işletmeler, bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte dikkate alınır. Kamu Gözetimi Kurumu, uygulama kapsamına ilişkin kararın uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.
Geçiş Hükümleri
Kararda geçişin sağlıklı olmasını teminen bazı geçiş hükümleri öngörülmüştür. Bu çerçevede, işletmelerin TSRS’lerin uygulandığı ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgiler sunması zorunlu kılınmamıştır. Ayrıca, işletmelerin TSRS’lerin uygulandığı ilk raporlama dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporlarını ilgili döneme ilişkin finansal raporlarını yayınladıktan sonra raporlayabileceklerine karar verilmiştir. Buna göre, işletmeler,
- Ara dönem finansal rapor sunulması gerekiyorsa, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal raporla aynı tarihte,
- İhtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapılması durumunda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal raporla aynı tarihte,
- Herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmaması durumunda, TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde raporlar.
Öte yandan, işletmelerin TSRS’leri uyguladıkları ilk iki yıllık raporlama döneminde Kapsam 3 olarak sınıflandırılan sera gazı emisyonlarını açıklamaları zorunlu tutulmamıştır.
Sonuç
Sürdürülebilirlik raporlarının belirli standartlara bağlanması hiç şüphesiz işletmelerin hazırladıkları raporların şeffaf ve karşılaştırılabilir olması amacına hizmet eder. Sürdürülebilirlik konusunda dünyada yaşanan gelişmeler doğrultusunda ülkemizde de gelişmeler yaşanmış ve bu çerçevede, Kamu Gözetimi Kurumu 27.12.2023 tarihli kararlarıyla Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları ile standartların uygulama kapsamını belirlemiştir. 01.01.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe giren hükümler uyarınca, kapsam dahilindeki işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarını hazırlarken TSRS’leri uygulaması zorunludur.
- Benzer yönde bkz. 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname m. 9/1(ö)
- Erişim: https://kgk.gov.tr/surdurulebilirlik-hakkimizda
- Web sitesinde yayımlanan duyuru için bkz. Erişim: https://www.kgk.gov.tr/surdurulebilirlik
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Günümüzde ticaret şirketleri amaç yönünden bir gelişim ve değişim içerisindedir. Şirketlerin asıl amacının kâr etmek olduğu kuşkusuzdur. Ancak şirketler bu amaca ulaşırken hem çevre hem de toplum üzerindeki etkilerini göz ardı etmemeli ve çevreye, gelecek kuşaklara ve topluma karşı sorumlu davranmalıdır...
Okumakta olduğunuz bu makale, Erdem & Erdem Exlibris ile çok daha sürdürülebilir bir platforma kavuşmuşken Avrupa Birliği’nin menkul kıymetler piyasaları düzenleyicisi olan Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi de (“ESMA”) sürdürülebilirliğe katkıda bulunan bir çalışma yayımladı. 2023-2028 stratejisi...
1987 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından “Ortak Geleceğimiz” (Our Common Future) başlıklı bir rapor yayımlandı. Raporda küresel çevre problemlerinin sebeplerine dikkat çekilirken sürdürülebilirlik kavramı “bugünün ihtiyaçlarının, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını...