Anayasa Mahkemesi İmtiyaz Sözleşmesinde Sözleşmeci Şirket Lehine Tanınan Hakların Yönetmelikle Kısıtlanmasını Mülkiyet Hakkı İhlali Olarak Değerlendirdi
Anayasa Mahkemesi’nin 28.12.2022 tarihli ve 2017/36186 başvuru numaralı kararı (Karar) 19.04.2023 tarihli ve 32168 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Karar’da Turkcell’in tarafı olduğu imtiyaz sözleşmesinin koşullarında yönetmelikle yapılan tek yanlı değişikliklerin mülkiyet hakkını ihlal ettiğine hükmedildi.
Karar’da Turkcell hisselerinin önemli bir kısmına sahip olan Türkiye Varlık Fonu açıkça bir kamu tüzel kişisi olarak nitelendirildi. Kamu tüzel kişiliklerinin yanı sıra kamuya bağlı tüzel kişilerin de kamu hukuku hükümlerine tabi olduğuna dikkat çekildi.
Anayasa Mahkemesi, “kamuya bağlı tüzel kişi” kavramını, kamu gücü kullanan ve/veya kamu otoriteleri ile bağımlı olan tüzel kişiler olarak tanımlamıştır. Kamu otoritelerine bağımlılığın tespitinde, sahibinin kamu olması, yöneticilerinin kamu otoriteleri tarafından atanması, rakiplerine göre piyasada rekabet avantajının bulunması, vergi muafiyeti, sermayenin kamudan karşılanması, ihale mevzuatına tabi olma, Sayıştay denetimine tabi olma ve operasyonel bağımlılık halleri birer ölçüt olarak nitelendirilmiştir. Bu kapsamdaki tüzel kişiler, her ne kadar kamu tüzel kişisi olmasa da kamu hukukuna tabi kabul edilmiştir.
Buna karşılık, tüzel kişilerin yönetim organlarının kamu otoriteleri tarafından atanması, kamuyla bağımlılık ölçütünün sağlanması bakımından yeterli kabul edilmemiş, ayrıca operasyonel bağımlılık da aranmıştır.
Anayasa Mahkemesi, imtiyaz sözleşmelerinde imtiyazcı üzerinde mali külfet doğuracak nitelikteki idarenin genel düzenleyici işlemlerinin ve bireysel işlemlerinin mülkiyet hakkının ihlaline sebep olacağını ortaya koymuştur. İdare ancak kanunda açıkça öngörülmüş olması durumunda imtiyaz sözleşmesinin tarafı olan özel hukuk kişisinin mali külfet altında kalacağı bireysel ve genel düzenleyici işlemler tesis edebilecektir. Bu kapsamda, mülkiyet hakkının kısıtlanmasına yol açacak kanuni düzenlemelerin dar yorumlanması gerektiğinin de ayrıca altı çizilmiştir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.