Başta ABD ve Avrupa Birliği Üye Ülkeleri Olmak Üzere Birçok Ülke, Rusya Federasyonu'na Ağır ve Kapsamlı Ekonomik Yaptırımlar Uygulama Kararı Aldı

Rusya Federasyonu’nun (“Rusya”) Ukrayna’yı işgalini takiben başta Avrupa Birliği üye ülkeleri (“AB”), Amerika Birleşik Devletleri (“ABD”), Birleşik Krallık, Japonya ve Kanada olmak üzere birçok ülke Rusya aleyhine son derece ağır ekonomik yaptırım kararları aldı. İsviçre de Rusya’ya uygulanacak ekonomik yaptırımlar bağlamında AB ile birlikte hareket edeceğini bildirdi.

Bu yaptırım kararlarının içerik ve mahiyeti aşağıda beş temel başlık altında özetlenmektedir.

1. Finansal Piyasalar

Rus Bankalarının SWIFT’ten Çıkarılması

Batılı ülkelerin aldığı ekonomik yaptırım kararları arasında en güçlü olanı, bazı Rus bankalarının uluslararası ödeme sistemi SWIFT'ten çıkarılması oldu. SWIFT sistemi dövizle yapılan tüm ödemeleri ilgilendirdiğinden, Rusya’nın gerçekleştireceği her türlü uluslararası ekonomik alışverişin yaptırımdan etkileneceği öngörülmektedir. Dolayısıyla, yaptırımın Rusya ile yoğun ticari ilişkiler içinde olan Türkiye’de de yansımaları olması muhtemeldir.

Anılan yaptırımla ilgili ayrıca dikkat edilmesi gereken bir nokta, bazı Rus bankalarının ve enerji ticaretine ilişkin ödemelerin yaptırım kapsamı dışında kalabileceğidir. Buna rağmen, yaptırım nedeniyle Rusya ile yürütülen ekonomik faaliyetlerin hız, maliyet ve genel ödeme riskleri itibariyle oldukça olumsuz etkileneceği öngörülmektedir.

Türkiye’nin Rusya’dan enerji ithalatına ilişkin ödemelerini yukarıda belirtilen yaptırım istisnaları çerçevesinde gerçekleştirebilmesi beklense de enerji ticareti için Dolar üzerinden ödeme yapılmasına izin verilip verilmeyeceği konusu önümüzdeki günlerde netlik kazanacaktır.

Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılmasının Rus turistlerin Türkiye’deki kredi kartı ödemelerine etkisine bakıldığında, Rusların Türkiye’nin önde gelen bankalarının da 2019 yılından itibaren entegre olduğu Mir Card sistemi vasıtasıyla, yaptırım dışı bankalar ve ulusal paralar üzerinden kredi kartlarıyla ödeme yapabileceği öngörülmektedir.

Rus Merkez Bankası Varlıklarının Dondurulması

Yaptırımlar kapsamında ayrıca, Rusya Merkez Bankası'nın AB, ABD, Birleşik Krallık, Japonya ve Kanada'daki varlıkları da donduruldu. Bu yolla Rusya Merkez Bankası’nın önemli bir bölümü Batı ülkelerinde bulunan yüksek döviz rezervlerini kullanarak Rus banka ve şirketlerini desteklemek için yurt dışına varlık satması engellenmek istenmektedir.

Rus Merkez Bankası ile İşlem Yasağı

ABD Rusya Merkez Bankası, Varlık Fonu, Maliye Bakanlığı ile işlem yapılmasını yasakladı. Rusya Merkez Bankası ile enerji ticareti işlemlerinin yapılabilmesi için Haziran 2022 ortasına kadar süre tanındı.

Birleşik Krallık da Rusya Merkez Bankası ile işlem yapılmasına yönelik benzer bir yasak getirdi.

2. Emtia Ticareti

Avrupa'nın en büyük bankalarından Societe Generale ve Credit Suisse, Rusya'dan emtia ticaretine finansman sağlamayı durdurdu.

Hollanda'da ING Group ve Rabobank da Rusya’dan emtia alımı için kredi verilmesine sınırlama getirme kararı aldı.

Çin'in en büyük kamu bankalarından ikisi Rus emtialarının alımı için finansman sağlanmasını kısıtladı. Industrial & Commercial Bank Of China, Ukrayna işgalinin ardından akreditif vermeyi durdurdu.

Hem Rusya hem de Ukrayna’nın küresel hububat, bitkisel yağ, çelik ve enerji ticaretinde çok önemli aktörler olduğu gözetildiğinde, sahip oldukları limanların kapanmasının ve gemi seferlerinin engellenmesinin ayçiçek yağı, mısır ve buğday gibi ürünlerin fiyatlarını olumsuz etkileyeceği öngörülmektedir. Küresel emtia ticaretinin önemli bir geçiş yolu olan Karadeniz’den yapılan sevkiyatların kısmen durması hammadde fiyatlarının daha da yükselmesine yol açabilir.

3. Enerji

Finansal piyasalara yönelik yaptırımların Rus enerji ticareti üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra doğrudan enerji piyasasına yönelik ek yaptırım kararları da alındı. AB Rusya'ya ham petrolün işlenmesi için gerekli olan mal ve teknoloji satışını, transferini, ayrıca ihracatını yasakladı.

4. Teknoloji

Aralarında mikroçip üretimi için gerekli olan mikroişlemciler ve ekipmanlarından da bulunduğu bazı teknolojik ürün ve teknolojilerin de Rusya’ya ihracı Batı ülkeleri tarafından zorlaştırıldı. ABD, yüksek teknolojili ürünlerin Rusya'ya ihracatını da yasakladı.

5. Ulaşım

AB ülkelerinin yanı sıra Kanada, Birleşik Krallık, İzlanda, Norveç ve İsviçre hava sahasını tüm Rus uçaklarına kapatma kararı aldı.