Elektrikli Araç Şarj Ağı İşletme Lisansı
Giriş
Elektrikli araçların hızla yaygınlaşması karşısında, şarj hizmeti sunulmasına ilişkin hukuki altyapının kurulması konusunda girişimlerin hız kazandığı görülür. 21.12.2021 tarihinde 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”) değiştirilerek şarj hizmetleri yeni bir piyasa faaliyeti olarak mevzuatımıza girmiş oldu. Sözü geçen değişiklik ile, şarj hizmeti sunmak isteyenlerin şarj ağı işletme lisansı alması gerektiği düzenlendi. EPK’da yapılan düzenleme uyarınca sözü geçen lisansın lisans sahibine, lisansında belirtilen bölge veya Türkiye genelinde şarj istasyonları kurma ve işletme, şarj ağına bağlı olarak şarj ağı istasyonları kurulması için sertifika verme ve elektrikli araç kullanıcıları ile sadakat sözleşmesi imzalama yetkisi vereceği düzenlendi.
EPK ek madde 5, lisans sahiplerinin genel yükümlülüklerini düzenler. Bununla birlikte, konuya ilişkin daha detaylı usul ve esaslar 02.04.2022 tarih ve 31797 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Şarj Hizmeti Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) yer alır. İşbu yazıda, elektrikli araç şarj ağı işletme lisanslarının hukuki çerçevesi EPK ve Yönetmelik kapsamında ele alınacaktır.
Lisans Başvuruları
Yönetmelik m.4 hükmüne göre, şarj ağları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (“EPDK”) alınacak lisans kapsamında işletilebilir. Yönetmeliğe göre elektrik piyasasında faaliyet gösteren, tarifesi düzenlemeye tabi kişiler, şarj ağı işletme lisansı için başvuramaz ve şarj hizmeti sunamaz. Bundan başka, lisans başvurusunda bulunan tüzel kişinin anonim şirket veya limited şirket olarak kurulmuş olmaları ve asgari sermayelerinin EPDK tarafından belirlenen 4.500.000 TL sermaye tutarının altında olmaması gerekir. Şayet lisans başvurusunda bulunan tüzel kişi anonim şirket olarak kurulmuş ise, borsada işlem görenler hariç paylarının tamamının nama yazılı olması gerekir. EPDK lisans başvurusu için gerekli olan evrakları ve lisans başvuru bedellerini yayımlamıştır. Bununla birlikte, her ne kadar başvuru belgeleri EPDK’nın sitesinde yer alsa da EPDK’nın ek bilgi veya belge talep edebileceği belirtilmelidir.
Elektrik Şarj Hizmetleri
Yönetmelik, elektrikli araçları; hareket etmesinde tek başına veya destekleyici olarak elektrikli motor kullanılan ve elektrik enerjisiyle haricen şarj edilebilen motorlu karayolu taşıtları olarak tanımlar. Dolayısıyla tamamen elektrikli araçlar ve hibrit araçlar Yönetmelik kapsamındadır. Bu bağlamda şarj hizmetleri sağlayıcısı, Yönetmelik’te yer alan düzenlemelere uygun şekilde şarj ağını işletir ve elektrikli araçlar için şarj ağına erişim imkânı verir. Şarj ağları, şarj ağı işletmecisi tarafından verilen sertifikalara istinaden işletilen halka açık ve ticari faaliyet yürütülen özel şarj istasyonlarından oluşur.
İstasyon İşletmecileri için Sertifika Düzenlenmesi
Yönetmelik kapsamında şarj ağı işletmecileri ve şarj istasyonu işletmecileri ayrı kavramlar olarak tanımlanır. Bu kapsamda şarj istasyonu işletmecilerinin, şarj istasyonlarının bağlı olduğu şarj ağı işletmecisinden sertifika almaları zorunludur. Yönetmelik m. 20, sözü geçen sertifikanın asgari içeriğini belirler. Şarj ağı işletmecileri; sertifikaların verilmesi, feshedilmesi ve iptal edilmesinde uygulayacakları usul ve esasları yayınlamakla yükümlüdür. Sözü geçen bu usul ve esaslarda mevzuata aykırı veya piyasanın işleyişini bozan hükümlere yer verilemez.
Bir şarj istasyonu yalnızca bir şarj ağı işletmecisinden sertifika alabilir. Şarj istasyonları, kendisine sertifika veren şarj ağı işletmecisinin gözetim ve denetimine tabidir. Yönetmelik, şarj hizmetinin verilmesine ilişkin asli sorumluluğun şarj ağı işletmecisine ait olduğunu, şarj istasyonu işletmecisine sertifika verilmesinin şarj ağı işletmecisinin sorumluluğunu ortadan kaldırmadığını açıkça düzenler. Bu kapsamda, şarj istasyonu işletmecilerinin EPDK’dan lisans alma yükümlülüklerinin bulunmadığı belirtilmelidir.
Yönetmelik, şarj ağı işletme lisansı sahiplerinin kendi şarj ağında yer alan şarj istasyonlarını bizzat işletebilip işletemeyeceği konusunda bir düzenleme içermez. Yönetmelikte veya EPK geçici madde 5 hükmünde aksine bir düzenleme bulunmamasından hareketle, şarj ağı lisansı sahiplerinin şarj istasyonlarını bizzat işletmelerinde hukuken bir engel olmadığı sonucuna varılır.
Uyum Süreci
Lisansın verilmesinden itibaren altı ay içinde lisans sahibi en az elli adet şarj ünitesinden ve en az beş farklı ilçedeki şarj istasyonundan oluşacak şekilde şarj ağını oluşturur. İlaveten Yönetmelik m. 15 hükmü, şarj ağına bağlanacak şarj istasyonları için detaylı teknik kurallar öngörür.
Lisans Sahiplerinin Borçları
Yönetmelik EPDK tarafından belirlenen bölgelere şarj istasyonları kurulması da dahil olmak üzere EPDK’ya şarj ağı işletmecileri için çeşitli yükümlülükler öngörme yetkisi verir. EPDK tarafından belirlenen bölgelerde şarj istasyonları kurulması külfetli olabileceğinden, bu sebeple maruz kalınan masrafların şarj hizmet bedelinin hesaplanmasında dikkate alınabileceği Yönetmelik’te düzenlenir. Bundan başka, Yönetmelik’te şarj ağı işletmecileri için çeşitli yükümlülükler de öngörülür. Bu yükümlülüklerden en kritik olanları, sınırlı sayıda olmamak kaydıyla, aşağıdaki gibidir:
- Mücbir sebep halleri saklı kalmak kaydıyla; devamlı, kesintisiz ve kaliteli şarj hizmeti sunmak.
- Şarj hizmetini eşit taraflar arasında ayrım göstermeksizin sunmak.
- Uygun soket yapısına sahip olan her türlü elektrikli araca şarj hizmeti sunmak ve gerekli yazılımı, ekipmanı ve donanımı bulundurmak.
- Şarj hizmeti fiyatını ilgili mevzuata uygun olarak belirlemek, ilan etmek ve uygulamak.
- EPDK tarafından talep edilebilecek raporları hazırlamak ve yayımlamak.
- EPDK’ya güncel verileri aktarabilmek için gerekli olan sistem altyapısını kurmak.
- Şarj hizmeti nedeniyle meydana gelebilecek zararları karşılamak üzere sigorta yaptırmak.
- Gerekli bilgi güvenliği önlemlerini almak.
- Şarj istasyonlarının birlikte çalışabilirliğini sağlamak amacıyla gerekli yönetim, denetim ve kayıt sistemini kurmak, işler halde tutmak, işletmek.
Hizmet Bedelleri
Yönetmelik, şarj hizmeti fiyatlarının EPK m. 5 saklı kalmak kaydıyla serbestçe belirlenebileceğini düzenler. Bununla birlikte, Yönetmelik şarj hizmeti için uygulanacak bedeller belirlenirken dikkate alınması gereken bazı kurallar içermektedir. Yönetmelik m.25/3 hükmüne göre, şarj hizmet bedeli aşağıdaki bileşenlerden oluşmalıdır:
- Şarj istasyonlarının kurulması ve şarj ağı oluşturulmasına esas yatırım maliyetleri ve işletme maliyetleri,
- Amortismanlar, elektrik enerjisi edinim maliyetleri,
- Vergi, pay, fon gibi yasal yükümlülükler, ve
- Makul bir kâr.
Hizmet bedelleri, elektrikli araçlara sağlanan birim enerji (TL/kWh) üzerinden belirlenir. Farklı tipteki şarj ünitelerine ilişkin olarak farlı hizmet bedellerinin belirlenmesi mümkündür. EPDK’nın talep etmesi üzerine işletme lisansı sahipleri hizmet bedelini oluştururken ve güncellerken uyguladıkları hesaplama yöntemini EPDK’ya bildirmekle yükümlüdür. Bundan başka Yönetmelik, sadakat sözleşmelerinin imzalanması durumunda şarj hizmeti bedellerine ilişkin olarak ilave bir sınırlama da içerir. Yönetmelik m. 25/7 uyarınca şarj hizmeti bedelleri, şarj ağı işletme lisansı sahibinin sadakat sözleşmesi akdettiği kullanıcılarına uyguladığı en düşük bedelin %25’inden fazla olamaz. Son olarak, Yönetmelik m. 26 uyarınca EPDK’nın tavan ve taban fiyat belirleme yetkisi bulunur.
Serbest Erişim Platformu
Yönetmelik, EPDK tarafından bir çevrimiçi platform kurulmasını ve bu platformda, hizmet bedelleri de dahil olmak üzere, şarj istasyonlarına ilişkin güncel bilgilerin yer almasını öngörür. Yönetmelik hükümlerinde bu platform, “serbest erişim platformu” olarak isimlendirilir. Şarj ağı işletmecileri, günlük olarak uygulayacakları hizmet bedellerini EPDK’ya bildirmekle yükümlüdür. EPDK, kendisine bildirilen bu bedelleri serbest erişim platformunda yayımlar.
Teşvikler
Ülke genelinde şarj ağı istasyonlarının yaygınlığını artırma politikasının bir uygulaması olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, elektrikli araç şarj istasyonları için hibe şeklinde verilecek bazı teşvikler belirledi. Sözü geçen bu teşviklere başvuru için son tarih 15.06.2022 olarak saptandı. Teşviklere başvurmak için aranan şartlar ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlandı.[1]
Sonuç
Yerleşim alanlarında yeterli sayıda elektrikli araç şarj istasyonunun bulunmasının, elektrikli araçların yaygınlaşması bakımından en önemli şartlardan birisi olduğunu söylemek mümkündür. Her ne kadar yeterli altyapı mevcut durum itibariyle bulunmasa da elektrikli araç sayılarında gözle görünür bir artış gerçekleşmiştir. Bu durumun karşısında kanun koyucu ve EPDK kayıtsız kalmamış ve şarj hizmetlerinin hukuki çerçevesini çizmek üzere EPK’da gerekli değişiklik yapıldıktan sonra Yönetmelik düzenlenerek yürürlüğe konulmuştur. Yeni Yönetmelik ile getirilen hukuki çerçeve ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından öngörülen teşvikler ile birlikte, şarj istasyonlarının sayısının kısa süre içinde artacağı öngörülür.
- https://sarjdestek.sanayi.gov.tr/cagri-duyurusu. (Erişim Tarihi: 10.05.2022)
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Fiziksel elektrik ticaretinde elektrik enerjisinin ölçümü başta (i) fiilen teslim edilen ve teslim alınan elektrik enerjisi miktarının belirlenmesi, (ii) elektrik üretim ve tüketim miktarlarının önceden tahmin edilmesi, (iii) tarafların elektrik tedariki için ödeyecekleri bedelin belirlenmesi ve (iv) elektrik şebekesinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi olmak üzere çeşitli açılardan çok önemli bir rol oynamaktadır...
Ülkemiz elektrik piyasası, özellikle 2022 yılı içerisinde çalkantılı bir dönem geçirdi. Elektrik üretiminde kullanılan emtia fiyatlarında meydana gelen hızlı artışlar, tüketicilerin korunması ve arz güvenliğinin temin edilmesi için bazı önlemler alınması gerekliliğini ortaya çıkardı. Bu amaçla alınan önlemlerden birisi ise...
Elektrik depolama faaliyetlerine ilişkin ilk düzenlemelere 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (“EPK” veya “Kanun”) yer verilmişti. Bunu takiben, Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği (“Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği”) 09.05.2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmî Gazete’de...
Bilindiği üzere, 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK” veya “Kanun”) 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. EPK’nın yürürlüğe girmesinin ardından Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) de 2 Kasım 2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmi...
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’te değişiklik yapmıştır. Bu bağlamda EPDK, üç farklı değişiklik taslağını 15.05.2015, 26.10.2015 ve 26.11.2015 tarihlerinde kamu görüşüne sunmuştur. Sonuç itibariyle, EPDK, hükümler hakkındaki...
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde (“Yönetmelik”), 31920 sayılı 11.08.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik (“Değişiklik Yapan Yönetmelik”) ile bazı esaslı değişiklikler yapıldı...
Binalar ve yerleşmelerin doğal kaynakları ve enerjiyi verimli kullanarak çevreye olan olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla hazırlanan Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 12.06.2022 tarihli ve 31864 sayılı Resmî Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Günümüzde teknolojinin evirildiği noktada farklı kaynaklardan elde ettiğimiz enerjiyi, en yaygın olarak elektrik enerjisi biçiminde kullanıyoruz. Nitekim elektrik, aktarım ve farklı enerji biçimlerine dönüşüm kolaylığı ile gündelik hayatta ihtiyaç duyduğumuz işleri yapmak için ideal bir enerji formudur...