6552 Sayılı Kanun (“Torba Kanun”) ile İş Hukuku Kapsamında Getirilen Değişiklikler
Giriş
6552 Sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun (“6552 sayılı Kanun”) 11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlandı. Toplam 145 madde ve 3 geçici maddeden oluşan 6552 sayılı Kanun çeşitli düzenlemeler içermesi nedeniyle kamuoyunda ‘torba kanun’ olarak da anılmaktadır.
6552 sayılı Kanun ile alt işverenlere, toplu iş hukukuna, yer altı işlerinde çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önemli değişiklikler getirilmiştir. Söz konusu önemli değişiklikler bu yazıda ele alınmıştır.
Alt İşverenlere İlişkin Düzenlemeler
4857 sayılı İş Kanunu (“İş Kanunu”) m. 3 uyarınca, alt işverenler, alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte işyerini tescil ettirirler. Alt işverenlik sözleşmesi ile ilgili belgeler gerektiğinde iş müfettişleri tarafından incelenip, muvazaalı işlem tespiti yapılabilir. Önceki düzenlemede muvazaalı işlemin tespit edildiğine ilişkin müfettiş raporlarına karşı işverenin tebliğ tarihinden itibaren 6 işgünü içinde itiraz edebileceği ve itiraz üzerine verilen yerel mahkeme kararının kesin olacağı öngörülürken, 6552 sayılı Kanun ile itiraz süresi 30 işgününe çıkarılmış ve yerel mahkeme kararlarına karşı temyiz yoluna başvurulabileceği öngörülmüştür.
İş Kanunu m. 36/5, 6552 sayılı Kanun ile değiştirilmiştir. Değiştirilen hüküm uyarınca, işverenler, alt işverene iş vermeleri hâlinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür.
Asıl işverenlere, alt işvereni değiştiği halde aynı işyerinde çalışmaya devam eden alt işveren işçilerinin yıllık ücretli izinlerini kullanmasını sağlama ve kontrol etme yükümlülüğü getirilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde kamu kurumlarında çalışan alt işveren işçilerinin alacakları kıdem tazminatlarına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir.
Toplu İş Hukukuna İlişkin Düzenlemeler
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (“Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu”) 26 ıncı maddesine eklenen fıkra uyarınca, işveren sendikaları, tüzüklerinde hüküm bulunmak ve şartları genel kurul kararıyla belirlenmek kaydıyla, karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabilir.
Bir diğer önemli değişiklik uyarınca, toplu sözleşme yetkisine sahip olabilmek için Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 41 ve 43 üncü maddelerinde aranan “kurulu bulunduğu işkolunda en az yüzde üç üyeye sahip olma” şartı “yüzde bir”e indirilmiştir.
Yer Altı İşlerinde Çalışanlara İlişkin Düzenlemeler
Feshin geçerli sebebe dayandırılması kapsamında yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmayacaktır. Böylece, yer altında çalışan işçilerin 6 aylık hizmet süresine sahip olmadan iş güvencesi kapsamına girmesi sağlanmıştır.
6552 sayılı Kanun ile İş Kanunu’nun 63 üncü maddesine eklenen düzenleme uyarınca, yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için yer altındaki çalışma süresi; haftada en çok 36 saat, günlük ise 6 saat ile sınırlandırılmıştır.
Yer altı maden işlerinde çalışanların İş Kanunu’nun 42 inci maddesinde belirtilen zorunlu nedenler ve 43 üncü maddesinde belirtilen olağanüstü haller haricinde yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamayacaktır. Zorunlu nedenlerle ve olağanüstü hallerde fazla çalışma yapılması durumunda 36 saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.
İş Kanunu’nun 53 üncü maddesine 6552 sayılı Kanun ile eklenen düzenleme uyarınca, yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanacaktır.
Ayrıca, linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere daha yüksek asgari ücret kabul edilmiştir. 6552 sayılı Kanun ile 3213 sayılı Maden Kanunu’nun Ek 9 uncu maddesine eklenen düzenleme uyarınca, linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı İş Kanunu’nun 39 uncu maddesi uyarınca belirlenen asgari ücretin iki katından az olmayacaktır.
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Düzenlemeler
Denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer hâlleri 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun (“İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”) kapsamı dışına çıkarılmıştır.
6552 sayılı Kanun ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun iş sağlığı ve güvenliği maddesine ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 6/1.a maddesinde, işyeri hekimi haricinde çalıştırılması gereken diğer sağlık personelinin yalnızca on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırılması düzenlenmiştir. Eklenen diğer bir düzenlenme uyarınca, 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler.
6552 sayılı Kanun ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 6/4 üncü maddesine getirilen düzenleme uyarınca, işyerlerinde çalışmakta olan çıraklar ve stajyerler İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca hesaplanan işyerinde işçi sayısında dâhil edilmeyecektir.
Son olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30 uncu maddesine eklenen düzenleme uyarınca, 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin üstlenilmesine ilişkin eğitim programları, eğitimin süresi ve eğiticilerin nitelikleri ile görevlendirmeye ilişkin hususlar ile bunlara ilişkin usul ve esasların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca çıkarılacak yönetmelik ile düzenleneceği belirlenmiştir.
Sonuç
6552 sayılı Kanun ile alt işverenlere, toplu iş hukukuna, yer altı işlerinde çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önemli değişiklikler getirilmiştir. Bu değişikliklerle, özellikle alt işveren işçileri ve yer altı işlerinde çalışanlar lehine düzenlemeler getirilirken, asıl işveren ve alt işverenlerin sorumluluğunun arttırıldığı görülmektedir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkileri diğer tüm sözleşmesel ilişkilerde olduğu gibi çeşitli sebeplerle sona erebilir. İş sözleşmeleri tarafların karşılıklı anlaşması yoluyla feshedilebileceği gibi işçi veya işverenin iş sözleşmesini tek taraflı feshi yoluyla yani bozucu yenilik doğuran hakkın kullanımıyla da...
Günümüzde pek çok iş sözleşmesinde, işveren tarafından tahsis edilen bilgisayar, kurumsal e-posta hesabı ve telefon gibi araçların kullanımı sınırlandırılır ve işverenin bunlar üzerindeki denetleme hakkı düzenlenir. İşveren, bu yönde bir denetim ve gözetim yetkisini, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 399...
İşe iade davası açma hakkı, 4857 Sayılı İş Kanunu’nda yer alan (“İş Kanunu”) ve işçi lehine yaratılan, işveren tarafından keyfi veya geçerli bir sebebe dayanmadan fesih yapılmasını önlemeyi amaçlayan iş güvencesi düzenlemelerinden biridir. Bu hak, İş Kanunu’nun 18. ve devamı maddelerinde düzenlenir...
İş ilişkisinin doğası gereği mevcut olan işverenin hâkim durumu, işçinin bağımlılık unsuru ve iş görme borcu, işverenin yönetim hakkının temellerini oluşturur. Yönetim hakkı, yasalara, iş akdine ve varsa toplu iş sözleşmesine aykırı olmamak kaydıyla, işverenin vereceği talimatlar ile...
Rekabet yasağı, çalışanın iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından belirli bir süre boyunca eski işvereniyle aynı faaliyet alanında kendi veya başkası adına rekabet etmesini yasaklayan bir yükümlülüktür. Rekabet yasağı sözleşmesi ile işveren, çalışanın işyerindeki...
4857 Sayılı İş Kanunu’na (İş Kanunu) göre işveren tarafından iş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanmadan feshedilmesi doğrudan feshin geçersizliği anlamına gelmemektedir. İşçinin İş Kanunu’nda yazılı şartları sağlayarak işe iade davası açması sonucu davanın işçi lehine sonuçlanması halinde...