Halka Arza İlişkin Temel Esaslar
Giriş
Halka arz, 2021 yılının ilk çeyreğinde şirketlerin ve yatırımcıların oldukça ilgisini çekti. Halka arzın sağladığı en büyük faydalardan birisi şüphesiz (izlenecek yönteme[1] göre) şirkete likidite sağlaması ve teminatsız ve geri ödemesiz bir finansman kaynağı olmasıdır. Bunun dışında, halka arz payları arz edilen şirketin kurumsallaşmasını sağlar, böylece şirket belirli bir bireyden bağımsızlaşır. Şirketin tanınırlığı ve kredibilitesi artar. Halka arzın sağladığı bu gibi faydalar düşünülünce, önümüzdeki süreçte de bu ivme artarak devam edecek gibi görünüyor. Şirket payları, borçlanma araçları, varantlar gibi birçok ürün halka arzın konusu olabilir. İşbu makalede şirket paylarının halka arzına[2] değinilir. Aşağıda, Türkiye sermaye piyasalarında şirketlerin ilk halka arzında tabi olacakları ana mevzuat, Sermaye Piyasası Kurulu (“Kurul”) tarafından gerekli görülen şartlar ve halka arz sürecine ilişkin temel esaslar ele alınır.
Halka Arz Mevzuatı
Halka arz kavramı, 6362 sayılı Sermaye Piyasaları Kanunu[3] (“SPKn”) m. 3/1-f (Kısaltmalar ve Tanımlar) altında sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satış olarak tanımlanır. Şirketlerin halka arzı, SPKn’nın ve ikincil düzenlemeler ile ilke kararlarının yanı sıra, esas olarak, Kurul’un VII-128.1 seri numaralı Pay Tebliği (“Pay Tebliği”) ile II-5.1 seri numaralı İzahname ve İhraç Belgesi Tebliği’ne (“İzahname Tebliği”) tabidir. Anılan düzenlemelerde aşağıda genel olarak değinilen, şirketlerin halka arzına ilişkin genel esaslar yer alır.
İzlenecek süreç ve sunulacak evraklar ilgili kamu kurum veya kuruluşuna göre farklılık gösterir. Halka arz sürecinde Kurul izahnameye onay verir ve şirkete ait tüm bilgilerin burada yer almasını temin eder, Borsa İstanbul A.Ş. (“BIST”) ise şirketin işleyen bir teşebbüs olup olmadığını anlamaya çalışır. Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (“MKK”) şirket pay sahipliğini ve el değiştirmesini izleyeceği için bunu sağlayacak belgeleri talep eder. Kamuyu aydınlatma platformu (“KAP”) şirket ve yatırımcılar arasındaki iletişimi kuracağı için buna ilişkin kayıtların sunulması gerekir.
Halka Arza İlişkin Şartlar
Halka açık olmayan ortaklıkların paylarının ilk halka arzı, Pay Tebliğ altında düzenlenir. Pay Tebliği, m. 5 (Halka Açık Olmayan Ortaklıkların Paylarının İlk Halka Arzı Öncesi Uyulacak Ön Şartlar) uyarınca ilk şart, mevcut sermayenin tamamının ödenmiş olmasıdır. Anılan hükmün devamında, payları ilk defa halka arz edilecek ortaklıkların finansal tablolarına ilişkin, diğer hususların yanı sıra, bir şart daha öngörür. Buna göre, izahnamede yer alan son finansal tablolar uyarınca, ortaklığın ilişkili olduğu taraflardan olan ticari olmayan alacaklarının, ortaklığın toplam alacaklarına olan oranı yüzde yirmiyi veya aktif toplamına olan oranı yüzde onu geçemez. Ayrıca Pay Tebliği, halka arz edilecek payların toplam fiyatını esas alarak, satışa aracılık eden yetkili kuruluşlardan bir yüklenimde bulunma zorunluluğu[4] getirir.
Pay Tebliği m. 6 (Halka Açık Olmayan Ortaklıkların Ortaklarına Ait Mevcut Paylarının Halka Arzı) uyarınca, halka arz edilecek payların her türlü takyidattan ari olması gerekir. Diğer bir ifade ile, paylar üzerinde rehin veya herhangi bir şekilde devir veya tedavülü kısıtlayıcı veya pay sahibinin haklarını kullanmasına engel teşkil edici kayıt olmaması gerekir.
Halka Arz Süreci
Öncelikle payları halka arz edilecek şirketin, şirketin yapısını gözeterek halka arza uygun olup olmadığını şirket içi çalışma grupları ve çalışacağı aracı kurum ile analiz etmesi gerekir. Bu aşamada değerlendirilmesi gereken birçok unsur vardır. Mesela, tanınan bir şirket olması avantaj sağlayacaktır, yurtiçi ve yurtdışı yatırımcıların ilgili sektöre etkisinin analiz edilmesi gerekir, özelikle BIST’te işlem gören emsal şirketlerin pay fiyatları incelenir.
Şirket paylarının halka arzına karar verirse, ilk yapılması gereken şirket esas sözleşmesinin değiştirilmesidir. Halka arz edilecek ortaklığın esas sözleşmesinin sermaye piyasaları mevzuatına uygun hale getirilmesi gerekir. Pay Tebliği m. 6 uyarınca, uygun hale getirilen esas sözleşme tadil tasarısı, Pay Tebliği’nin 1 numaralı ekindeki (Halka Açılma Amacıyla Esas Sözleşme Değişikliği İçin İstenilen Belgeler) belgelerle beraber Kurul’a sunulmalıdır. Kurul’un uygun görüşü üzerine altı ay içinde tadil tasarısının ortaklığın genel kurulunda onaylanması şarttır. Bu sürenin geçirilmesi halinde tasarıya ilişkin Kurul onayı geçerliğini yitirir.
Açıklanan şekilde esas sözleşmenin mevzuata uygun tadili sonrasında izahname hazırlanması aşamasına geçilir. Bu aşamada İzahname Tebliği hükümlerine uygun hazırlanmış bir izahname ve Pay Tebliği’nin 2 numaralı ekindeki (Ortaklığın Ortaklarının Mevcut Paylarının Halka Arzında İzahnamenin Onayı İçin Gerekli Belgeler) belgelerle beraber Kurul’a başvurulur.
İzahname Tebliği m. 17 (İzahnamenin Geçerlilik Süresi) kapsamında Kurul tarafından onaylanan izahname, ilk yayım tarihinden itibaren on iki ay boyunca gerçekleştirilecek ihraçlar için geçerlidir. Anılan süre, belgenin güncelliğini koruması şartına tabidir. İzahname Tebliği m. 19’a (Başvuru Süreçleri) göre ilk halka arzlarda, izahnamenin onaylanması için yapılan başvurudan itibaren Kurul’un yirmi iş günü içinde karara varması gerekir. Aynı tebliğin 22. maddesine (İzahname ve İhraç Belgesinin Onaylanması ve Teslimi) göre başvurunun Kurul tarafından yapılan inceleme sonucunda olumsuz karşılanması halinde, ilgili ret kararı gerekçesi ile birlikte yazılı olarak bildirilir.
İzahname Tebliği m. 28 (İzahnamenin tescil ve ilanı ile ihraç belgesinin ilanı) uyarınca Kurul’a yapılan başvurudan itibaren beş iş günü içinde başvuru sahibi ortaklığın internet sitesinde, KAP üyeliği varsa KAP’ta ve varsa yetkili kuruluşun internet sitesinde ilan edilir. Kurul tarafından onaylanması halinde yirmi gün içinde teslim alınan izahname, sonraki on beş gün içerisinde yukarıda sayılan mecralarda onaylanmış şekliyle tekrar ilan edilir. Onaylanmış izahnamenin geçerlilik süresi, KAP’ta ilan edildiyse bu tarihten, KAP’ta ilan edilmediyse de başvuru sahibinin internet sitesinde ilan edildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Son olarak, İzahname Tebliği m. 30 (Kurula Bildirim) uyarınca halka arz eden ortaklık tarafından izahnamenin nerede yayınlandığına ve tecile ilişkin ilanı içeren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’ne ilişkin bilgiler, ilandan itibaren altı iş günü içinde Kurul’a yazılı olarak gönderilir.
Sonuç
2021 yılında şirketler tarafından en çok tercih edilen finansman kaynağı olan halka arz, payları halka arz edilecek olan şirketin yapacağı değerlendirme üzerine vereceği halka arz kararı ile başlar. Sermaye piyasası mevzuatında halka arz edilecek ortaklığın sermayesi, finansal yapısı ve paylarına ilişkin birtakım şartlar aranır. İlgili şartları sağlayan ortaklık esas sözleşme tadili için Kurul’a başvurur. Kurul’un uygun görüşü üzerine izahname hazırlanır. İzlenecek süreç ve sunulacak evraklar ilgili kamu kurum veya kuruluşuna göre farklılık gösterir. Kurul izahnamede şirkete ait tüm bilgilerin yer almasını, BIST şirketin işleyen bir teşebbüs olmasını temin ederken, MKK şirket paylarının el değiştirmesini, KAP ise şirket ve yatırımcılar arasındaki iletişimi temin edecek süreci yürütür. Sunulacak evrak ve kayıtlar buna göre şekillenir.
[1] Halka arzdan beklenen faydaları, halka açılırken izlenecek yönteme göre ayrıştırmak gerekir. Şirket kendi paylarını halka arz ederse, kaynak doğrudan şirkete gelir. Ancak, halka arz ortak paylarının satışı ile de gerçekleşebilir. Bu durumda ise, finansman şirkete değil, ilgili şirketin hissedarının hesabına gelir ve şirketin payları sadece el değiştirir.
[2] Pay sahibi sayısı beş yüzü aşarak halka arz olmuş sayılan şirketler bu makale kapsamında değildir.
[3] 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, RG, S. 28513, 30.12.2012.
[4] Şöyle ki, payların piyasa değerinin yirmi milyon Türk Lirasının altında olması halinde, satılamayan payların tamamının aracılık eden kuruluşça satın alınacağının yükümlenmesi gerekir. Piyasa değeri yirmi milyon ila kırk milyon Türk Lirası arasında olan paylar için ise bu yüküm, yirmi milyona kadar olan kısmın tamamı, aşan kısmın ise yarısı için verilir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Esas sermayenin azaltılması, bilançodaki esas sermaye kaleminin nominal olarak indirilmesi sonucunu doğuran işlemdir. Esas sermaye azaltılmasının niteliği bir esas sözleşme değişikliğidir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) m.473–475 hükümleri sermaye azaltımının genel esaslarını düzenler...
Avrupa Birliği (“AB”) bünyesinde sermaye piyasalarını daha cazip hale getirmek ve şirketlerin halka arz süreçlerini kolaylaştırmak amacıyla, Avrupa Konseyi tarafından 8 Ekim 2024 tarihinde yeni bir mevzuat paketi olan Listing Act kabul edilmiştir. Listing Act, AB İzahname Tüzüğü (EU Prospectus Regulation)...
Kripto varlıklar, son yıllarda finansal piyasaların önemli bir parçası haline geldi ve artan yatırımcı ilgisiyle birlikte ilgili düzenleyici çerçeve geliştirildi. Bu kapsamda gerek 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPKn”) yapılan değişiklikler gerekse Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 2024 yılında...
Yeni girişimler ve bu kapsamda start-up şirketleri uzun bir süredir, ekonomik hayatın önemli bir oyuncusu konumundadır. Özellikler yeni teknolojiler, yaratıcı fikirler konusunda, yerleşik ve büyük yapılar yerine, yeni girişim ve bireylerin şahsi katkılarının daha çok ortaya konabildiği yapılar gelişim için büyük katkı...
İnternet sitesi, şirketlerin şeffaf yönetim anlayışını güçlendiren, pay sahipleri, şirket alacaklıları, şirket ile birlikte faaliyet yürütenler gibi şirket paydaşlarının şirkete ilişkin önemli bilgilere hızlı ve doğru şekilde ulaşmalarını sağlayan en önemli araçlardan biridir...
Kripto varlıklar, blockchain teknolojisinin ortaya çıkışıyla birlikte finansal sistemde önemli bir değişim yaratmıştır. Bu varlıkların merkezi olmayan yapısı ve dijital doğası, geleneksel finansal sistemlerin dışında yeni bir yöntem sunmuştur...
Amerika Birleşik Devletleri Temyiz Mahkemesi’nin (11.Bölge) 29 Mayıs 2024 tarihinde verdiği Keener Kararı , finansal piyasalarda aracılık faaliyetleri ve finansal aracı (dealer) tanımı ile ilgili olarak menkul kıymetler kanunlarının yorumlanması ve uygulanmasında önemli çıkarımlar getirdi...
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından, Portföy Yönetim Şirketleri’nin (PYŞ) kurucusu oldukları menkul kıymet yatırım fonlarına (Fonlar) ilişkin olarak Sorumlu Yönetim İlkeleri (SYİ) düzenlenmiştir. SYİ’de, Fonlar tarafından yatırım yapılan şirketlere ve portföyde olan varlıklara ilişkin, bu yatırımlardan...
Bilgi, sermaye piyasalarında büyük önem taşır. Deneyimli profesyonellerden yeni katılanlara, yatırımcılar sermaye piyasalarının karmaşıklıklarını anlamak ve kararlarını yönlendirmek için çeşitli kaynaklara başvururlar...
Finans ve hukukun karmaşık ağında, ABD Temyiz Mahkemesi İkinci Dairesi’nin Kirschner v. JP Morgan Chase Bank, N.A. ("Kirschner Kararı") kararı, uluslararası bankacılık düzenlemeleri ile menkul kıymetler hukukunun kesiştiği noktada durur ve sendikasyon kredisi işlemlerinin mekaniğini düzenleyen yasal...
Sürdürülebilirlik bağlantılı türev ürün işlemleri, sürdürülebilirlik ile bağlantılı şekilde değişiklik gösterecek bir nakit akışının türev ürünlere yerleştirilmesi anlamına gelir ve kurumların çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) hedeflerine uyumu belirli performans göstergeleri kullanılarak izlenir...
Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK), anonim ortaklıkların teminat, rehin, ipotek vermesi ve kefil olması (TRİK) bakımından izlemeleri gereken özel bir usul yer almaz. TRİK tesis edilmesine ilişkin işlemler genel hükümlerdeki yetki kurallarına göre belirlenir. Bununla birlikte halka açık şirketlerin faaliyetleri esnasında...
Şirketlerin finansman ihtiyacı ve kurumsallaşma istekleri doğrultusunda halka arz edilen şirket sayısı Türkiye genelinde artış eğilimi göstermektedir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun internet sitesinde yayınladığı ilk halka arzlara ilişkin veriler incelendiğinde 2022 yılında 35; 2023 yılında ise Eylül ayı itibariyle 39 adet...
Halka açık olmayan anonim şirketlerin borsanın girişim sermayesi pazarında (“GSP”) işlem görmek üzere sermaye artırımı yoluyla ihraç edilecek paylarının halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satışı Payları Girişim Sermayesi Pazarı’nda İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği (II-16.3) (“Tebliğ”) ile...
İsviçre Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu (“FINMA”), 19 Mart 2023 tarihli kararı ile Credit Suisse’in UBS Group AG (“UBS”) ile birleşmesini onaylarken aynı zamanda Credit Suisse’in ihraç ettiği, toplam değeri yaklaşık 17 milyar İsviçre Frangı’nı bulan ve AT1 olarak anılan ilave ana sermaye tahvillerinin kayıtlardan...
Uzun zamandır beklenen Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) III – 35/A.2 seri numaralı Kitle Fonlaması Tebliği (“Tebliğ”), 27 Ekim 2021 tarihli ve 31641 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Günümüzün önemli yapılandırılmış finansman ürünlerinden biri olan ipotek teminatlı menkul kıymetler, temelini 18.yüzyıl Prusya’sının Pfandbrief’inden alır. Yedi Yıl Savaşı’nın ardından Kral II. Friedrich, mali gücü savaşlar sonucunda yıpranmış toprak sahibi soyluların malvarlıklarındaki likiditeyi artırmak amacı ile...