Sermaye Piyasası Mevzuatındaki Önemli Değişiklikler
Giriş
Türk sermaye piyasası mevzuatında önemli bir yer tutan 11.08.1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (“32 Sayılı Karar”) ve 28.02.2008 tarihinde 26801 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olan 2008-32/34 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (“2008-32/34 Sayılı Tebliğ”), 25.01.2018 tarihli ve 30312 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan düzenlemelerle[1] değişikliğe uğradı.
30.01.2018 ve 30317 sayılı Resmi Gazete’de 2018-32/45 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (“2018-32/45 Sayılı Tebliğ”) yayınlandı[2]. Bu yeni 2008-32/45 Sayılı Tebliğ ile 32 Sayılı Karar’da tanımlanan yetkili müesseselerin kuruluş, faaliyet, şube açma, yükümlülük ve denetimlerine dair usul ve esasları düzenlendi.
Bu makalemizde 32 Sayılı Karar ve 2008-32/34 Sayılı Tebliğ’deki söz konusu değişikliklerin ve yeni 2018-32/45 Sayılı Tebliğ’in önemli noktaları vurgulanacaktır.
32 Sayılı Karar’daki Değişiklikler
Söz konusu değişikliklerle, özellikle döviz endeksli krediler bakımından sınırlamalar getirildi. Böylelikle, Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamayacağı ifade edildi.
Ayrıca, “ilgili mevzuat ile belirlenen ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirler” olarak tanımlanmış “döviz gelirleri” ile “yurt içinden ve yurt dışından temin edilen nakit döviz kredisi borçlarının geri ödemesi yapılmamış toplamı” olarak tanımlanmış olan “kredi bakiyesi” şeklinde iki yeni kavram belirlendi.
Böylelikle, döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından döviz kredisi temin etmelerinin mümkün olmadığı belirtildi. Ancak, kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ve Türkiye’de yerleşik finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketlerinin kullanacakları döviz kredileri gibi sınırlı sayıdaki hallerde döviz geliri şartının aranmayacağı istisnası getirildi. Yeni değişiklik uyarınca, bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri ve finansman şirketleri birbirlerine, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla kendi teamülleri çerçevesinde doğrudan veya uluslararası sendikasyona katılım yoluyla, vade sınırı bulunmaksızın döviz kredisi açabilirler.
Son olarak, değişikliklerden önce de mevcut olan yurt içinden temin edilen kredilere ilişkin olarak, Türkiye’de yerleşik kişilerin ithalat ve ihracat rejimlerine göre emtia kredisi açmalarının serbest olduğu düzenlemesi 32 Sayılı Karar’ın yeni Madde 17A hükmü ile detaylandırıldı. Aynı maddede yine döviz gelirine bağlı olarak, döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt içinden döviz kredisi temin edemeyeceği belirtildi. Yurt dışından döviz kredisi kullandırılmasına paralel düzenleme olarak, kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ve Türkiye’de yerleşik finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketlerinin kullanacakları döviz kredileri gibi sınırlı sayıdaki hallerde döviz geliri şartının aranmayacağı istisnası getirildi.
2008-32/34 Sayılı Tebliğ’deki Değişiklikler
2008-32/34 Sayılı Tebliğ ile 32 Sayılı Karar’da yapılan değişikliklerle aynı doğrultuda detaylı düzenlemeler yapıldı. 2008-32/34 Sayılı Tebliğ’in 9. maddesinde yurt dışından menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım satımına ilişkin Türkiye’de yerleşik kişilerin kaldıraçlı işlemler ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araçlarının yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla almaları ve satmalarının serbest olduğu ifade edildi. Ek olarak, söz konusu 2008-32/34 Sayılı Tebliğ’in 11. maddesinde yurt içinden ve yurt dışından Türkiye’de yerleşik kişilerce temin edilecek olan döviz kredilerine ilişkin döviz gelirleri ve kredi bakiyelerine bağlı olarak detaylı düzenlemeler getirildi.
2018-32/45 Sayılı Tebliğ
2018-32/45 Sayılı Tebliğ ile A grubu ve B grubu yetkili müesseseler olarak iki tip yetkili müessese belirlendi ve yetki çerçeveleri çizildi. Buna göre;
B grubu yetkili müesseseler aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabilirler:
- Kaydi para hariç yabancı paraları almak ve satmak,
- Kaydi para hariç yabancı paraları daha küçük veya daha büyük küpürlerle, ayrı cins kaydi para hariç yabancı paralarla değiştirmek,
- Merkez Bankasınca tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde dövizi natık çekleri satın almak,
- Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar (milli ziynet ve meskük ve benzeri) ile bir kilogramdan küçük bar veya külçe şeklindeki standart işlenmemiş altınların alım satımını yapmak,
- Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle bankacılık aracılığıyla yapılan transferler yoluyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek.
A grubu yetkili müesseselerse B grubu yetkili müesseselerin faaliyet konularına ilave olarak aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabilirler:
- Borsaya üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde kıymetli taşlar ile standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve Borsada sürdürülmekte olan kıymetli maden ve taşlara ilişkin işlemleri yapmak,
- Aynı iş günü içerisinde transfer emrinin verilmesi veya işleme konu fiziki teslimatın yapılması şartıyla; bankalar, yetkili müesseseler ve müşterileriyle transfer gerçekleştirebilen kuruluşlar aracılığıyla yabancı para almak, satmak ve ayrı cins yabancı paralarla değiştirmek,
- Elektronik para kuruluşu ve ödeme kuruluşlarının temsilcisi olarak faaliyet göstermek,
- Hazine Müsteşarlığınca izin verilmesi halinde merkez ve/veya şube adresleri ile uygun görülen diğer yerlerde para makineleri aracılığıyla yabancı para alım satımı ve buna ilişkin işlemleri yapmak,
- Tutar sınırlaması olmaksızın banka kartları ve 10 bin ABD Dolarına kadar ön ödemeli kartlar aracılığıyla yabancı para alım satımı yapmak,
- Hazine Müsteşarlığınca belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde Hazine Müsteşarlığından izin alınması şartıyla, yurt dışına madeni yabancı para veya Türk Lirası banknot sevkiyatı gerçekleştirmek,
- Hazine Müsteşarlığınca uygun görülen diğer faaliyetleri gerçekleştirmek.
Hem A tipi hem de B tipi müesseseler yukarıda belirlenen faaliyet konularıyla sınırlandırıldı. Söz konusu müesseselerin kurulması için Hazine Müsteşarlığından izin alınması gerekir. Ayrıca, 2018-32/45 Sayılı Tebliğ’de hem A hem B tipi müesseseler için kurucu ortak, genel müdür, yönetim kurulu üyeleri, imza yetkilileri ve iç kontrol görevlileri için çeşitli kuruluş şartları belirlendi. Yurt dışında yerleşik kişilerden kuruluş izni için istenecek bilgi ve belgeler ise bunlara ek olarak belirtildi. A grubu yetkili müesseseler için şube açmak Hazine Müsteşarlığı’nın iznine tabi tutulmuşken, B grubu müesseseler için yeni şube açmak mümkün kılındı. Söz konusu müesseselere ilişkin kurumsal yönetim ve iç sistemler, adres ve unvan değişikliği dahil fakat bunlarla sınırlı olmamakla birlikte çalışma ve işleyiş şart ve prensipleri 2018-32/45 Sayılı Tebliğ’de detaylı olarak ifade edildi.
Sonuç
32 Sayılı Karar’daki değişiklikler 02.05.2018 tarihinde yürürlüğe girecektir. 2008-32/34 Sayılı Tebliğ’in 9. maddesindeki değişiklik yayımı tarihinde yürürlüğe girdi. 2008-32/34 Sayılı Tebliğdeki diğer değişiklikler ise 02.05.2018 tarihinde yürürlüğe girecektir.
32 Sayılı Karara eklenen geçici maddelere göre, kararın yürürlüğe gireceği tarih olan 02.05.2018 itibarıyla açık bulunan ve kredi bakiyesi 15 milyon doların altında olan Türkiye’deki kişiler tarafından yurt içi veya yurt dışında temin edilmiş olan döviz kredileri, yukarıdaki hükümlerin de yerleşik kapsamına girenler hariç olmak üzere, dövize endeksli krediler de hiçbir şekilde dövize endeksli kredi olarak yenilenmez. Geçici maddelere göre ayrıca, 02.05.2018 tarihinden önce kullanılmış olan döviz kredileri ve dövize endeksli krediler de kredi bakiyesi hesaplamasına dahil edilecektir.
Makalemizde özetlemiş olduğumuz değişiklikler içerisinde özellikle döviz endeksli krediler bakımından getirilen sınırlamalar sermaye piyasası işleyişi açısından uygulamaya da yansıyacaktır. Dolayısıyla, 25.01.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olan bu değişiklikler döviz kredileri ve döviz endeksli kredi kullanmayı planlayan tüzel kişiler bakımından özellikle dikkate alınmalıdır.
[1]Bkz.http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180129.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180129.htm ve http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180129.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180129.htm
[2]Bkz.http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180130.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180130.htm
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Okumakta olduğunuz bu makale, Erdem & Erdem Exlibris ile çok daha sürdürülebilir bir platforma kavuşmuşken Avrupa Birliği’nin menkul kıymetler piyasaları düzenleyicisi olan Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi de (“ESMA”) sürdürülebilirliğe katkıda bulunan bir çalışma yayımladı. 2023-2028 stratejisi...
Halka açık olmayan anonim şirketlerin borsanın girişim sermayesi pazarında (“GSP”) işlem görmek üzere sermaye artırımı yoluyla ihraç edilecek paylarının halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satışı Payları Girişim Sermayesi Pazarı’nda İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği (II-16.3) (“Tebliğ”) ile...
1987 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından “Ortak Geleceğimiz” (Our Common Future) başlıklı bir rapor yayımlandı. Raporda küresel çevre problemlerinin sebeplerine dikkat çekilirken sürdürülebilirlik kavramı “bugünün ihtiyaçlarının, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını...
İsviçre Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu (“FINMA”), 19 Mart 2023 tarihli kararı ile Credit Suisse’in UBS Group AG (“UBS”) ile birleşmesini onaylarken aynı zamanda Credit Suisse’in ihraç ettiği, toplam değeri yaklaşık 17 milyar İsviçre Frangı’nı bulan ve AT1 olarak anılan ilave ana sermaye tahvillerinin kayıtlardan...
Uzun zamandır beklenen Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) III – 35/A.2 seri numaralı Kitle Fonlaması Tebliği (“Tebliğ”), 27 Ekim 2021 tarihli ve 31641 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Günümüzün önemli yapılandırılmış finansman ürünlerinden biri olan ipotek teminatlı menkul kıymetler, temelini 18.yüzyıl Prusya’sının Pfandbrief’inden alır. Yedi Yıl Savaşı’nın ardından Kral II. Friedrich, mali gücü savaşlar sonucunda yıpranmış toprak sahibi soyluların malvarlıklarındaki likiditeyi artırmak amacı ile...