Enflasyon Muhasebesine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı
Giriş
Anayasa Mahkemesi’nin 16 Ocak 2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan E.2023/105, K.2023/208 sayılı kararı ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (“VUK”) geçici 33. maddesinde yer alan ve 2021 yılı için enflasyon düzeltmesi yapılmaması sonucunu doğuran “2021” ibaresi Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Bu makalede anılan Anayasa Mahkemesi kararı özetlenir.
Enflasyon Muhasebesinin Amacı
VUK mükerrer m. 298’de enflasyon düzenlemesi, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, mali tablonun ait olduğu tarihte satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanır.
Anılan müessesenin gerekçesi, mali tabloların uzun süreli yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması olarak özetlenebilir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, dönemler arasında dalgalanmaları en aza indirmek amacıyla enflasyon düzeltmesine başlama ve bitirme kriteri olarak iki kriterin bir arada aranması koşulu uygun görülür. Buna göre, enflasyon düzeltmesi yapılmaya başlanması için son üç hesap döneminde fiyat endeksinde meydana gelen kümülatif artışın %100'ü aşması ve içinde bulunulan hesap dönemindeki fiyat endeksi artışının %10'dan fazla olması koşulu birlikte aranır.
Enflasyon düzeltmesi, en son 2004 yılı itibarıyla yapılmış ancak enflasyon düzeltmesi şartları 2021 yılı sonu itibarıyla yeniden gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, VUK'a eklenen geçici 33/1. madde ile 2021 ve 2022 hesap dönemleri ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı düzenlendi.
Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesi’nin 16 Ocak 2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan E.2023/105, K.2023/208 sayılı kararı ile 2021 yılı için enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşmasına rağmen VUK geçici 33/1. maddesi ile enflasyon düzeltmesi uygulanmaması nedeniyle fazladan vergi ödediğini ileri süren bir mükellefin açtığı davada konunun AYM'ye gönderilmesi üzerine karar tesis edilmiştir.
Karar’a dair önemli detaylar aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
- Karar kapsamında, 2021 ve 2022 hesap döneminde şartları gerçekleşen enflasyon düzeltmesinin ertelenmesini düzenleyen ve 20.01.2022 tarihinde yürürlüğe giren 213 sayılı Vergi Usul Kanunu geçici m. 33/1 kapsamındaki “2021” ibaresi Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edildi.
- Karar’da, (i) 03.01.2022 tarihi itibariyle 31.12.2021 tarihli mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerektiği ve fakat (ii) 20.01.2022 tarihli düzenleme ile, vergiyi doğuran olay gerçekleştikten sonra kurumlar vergisi matrahına etki eden enflasyon düzeltmesi uygulamasına ilişkin değişikliğin hukuki güvenlik ilkesi ile bağdaşmadığı ve hukuk kurallarının geriye yürütülmesi sonucunu doğurduğu belirtilir.
- Karar kapsamında, 2021 yılına ilişkin erteleme düzenlemesi, mülkiyet hakkının sınırlandırılması rejimi bakımından “verginin kanuniliği” ilkesine ve bu suretle Anayasa m. 13, m. 35 ve m. 73’e aykırı bulundu.
- Anayasa m. 153 uyarınca iptal kararları geriye yürümediğinden, Karar, yalnızca 2021 yılına ilişkin beyannamelerini ihtirazi kayıtla veren mükellefler bakımından sonuç doğurur.
Sonuç
Anayasa Mahkemesi'nin verdiği iptal kararları geriye yürümediğinden, bahse konu AYM Kararı, yalnızca 2021 yılına ilişkin olarak gelir/kurumlar vergisi beyannamesini ihtirazi kayıtla verip dava açanlar bakımından sonuç doğuracak. Bir diğer deyişle, 2021 yılına ilişkin olarak ihtirazi kayıtla beyan ve dava yoluna gitmeyen mükellefler için AYM Kararı'nın bir etkisi olmayacaktır.
Bununla birlikte, anılan AYM Kararı'nda gelir ve kurumlar vergisi yönünden vergiyi doğuran olayın 31 Aralık tarihi itibarıyla (yani hesap dönemimin kapandığı tarihte) gerçekleştiğinin kabul edilmesi bir içtihat değişikliği olarak değerlendirilebilir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Yabancılara konut ve işyeri satışlarını teşvik etmek amacıyla 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu kapsamında yabancıların Türk vatandaşlığı kazanımına yönelik mevzuat değişiklikleri yapıldığı bilinmektedir...
06.02.2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında 7456 sayılı Kanun (“7456 sayılı Kanun”) 15.07.2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
İdari para cezaları için genel usul kanunu olan 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun (“Kanun”) bazı maddelerinin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Gelir İdaresi Başkanlığı”) tarafından hazırlanan B Seri 18 Sıra No.’lu Tahsilat Genel Tebliği...
12 Mart 2023 tarih ve 32130 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (7440 sayılı Kanun) m. 20 ile şirket birleşmelerinde “borcun aşağı itelenmesi”ne (debt push down) ilişkin yeni ve önemli bir vergisel düzenleme...
19.07.2019 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı Kanunu m. 17 ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na (“BK”) eklenen geçici m. 32 ile finansal güçlük içinde bulunan ancak finans sektörüne olan borçlarının yeniden yapılandırılması yoluyla faaliyetine devam etmesi olanaklı bulunan firmalara...
09.11.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("7420 Sayılı Kanun") ile vergi mevzuatında önemli değişiklikler ve düzenlemeler yapıldı. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na...
Serbest Bölgeler, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla kurulan bölgelerdir. Sayılan amaçların gerçekleştirilebilmesi amacıyla...
15 Nisan 2022 tarih ve 31810 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun...
Son yıllarda ekonomideki artan dijitalleşme ile birlikte birçok yeni iş modeli ortaya çıkmış ve geleneksel iş modelleri büyük ölçüde değişime uğramıştır. Söz konusu değişim ile birlikte uluslararası işletmelerin elde ettiği gelirlerin vergilendirilmesi konusunda...
22.01.2022 tarih ve 31727 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7351 sayılı Kanun ile (“7351 Sayılı Kanun”) vergi mevzuatında esaslı değişiklikler yürürlüğe girdi. Vergi mevzuatına yönelik değişikliklerin yanı sıra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun...
Sosyal medya, dijital dünya ve internet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte ortaya çıkmış ve günümüzde tüm dünyayı önemli ölçüde etkilemiştir. Yeni medyanın baş aktörlerinden biri de sosyal medya içerik üreticileridir. Söz konusu kişiler, sosyal paylaşım ağları üzerinden reklam gelirleri...
1990’lı yıllarda global ekonomi açısından önemli gelişmeler yaşandı. 1900’ların ikinci yarısına geçilirken, Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın faizleri yükseltmesi ve sıcak paranın yönünü Doğu Asya ülkelerinden batıya çevirmesi, 1998 yılında Asya ülkelerinde yaşanan ekonomik kriz neticesinde...