Serbest Bölgelerdeki Şirketlerin Damga Vergisi Yükümlülüğü
Giriş
Serbest Bölgeler, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla kurulan bölgelerdir. Sayılan amaçların gerçekleştirilebilmesi amacıyla, ülkemizdeki serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere sağlanmış birçok vergisel avantaj bulunur. Sağlanan bu avantajlardan biri, işletmelerin serbest bölgelerde gerçekleştirdiği faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan işlemlere dair düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna edilmesidir. Bu kapsamda, işbu makale içeriğinde öncelikle temel damga vergisi düzenlemelerine yer verilecek; ardından şirketlerin serbest bölgelerdeki damga vergisi yükümlülüğüne ve Türk Gelir İdaresi’nin konuya ilişkin özelgelerine kısaca değinilecektir.
Damga Vergisine İlişkin Temel Düzenlemeler
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu (“DVK”) m. 1 uyarınca, anılan Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar damga vergisine tabidir. Kanun’da yer verilen kâğıt terimi ise, (i) yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile (ii) elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler olarak tanımlanır. DVK’ya ekli (2) sayılı tabloda ise hangi kâğıtların damga vergisinden istisna olduğu belirtilir.
DVK’nın vergileme ölçülerini belirleyen 10. maddesi uyarınca; damga vergisi, nispi veya maktu olarak alınır. Nispi vergide, kağıtların nev’i ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para üzerinden hesaplama yapılırken; maktu vergide kağıtların mahiyetine göre 1 sayılı Tablo’da yer alan maktu tutar üzerinden damga vergisi yükümlülüğü doğar. Belli para terimi ise, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
Serbest Bölgelerin Tanımı
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu (“SBK”) m. 6 kapsamında, serbest bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesi’nin parçaları olmakla beraber; serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerler olarak tanımlanır.
Serbest Bölgelerde Damga Vergisi İstisnasına İlişkin Mevzuat Hükümleri
DVK’ya ekli (2) sayılı tablonun “IV - Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün 53.fıkrası, serbest bölgelerde bulunan arsaların tahsisine ilişkin olarak düzenlenen sözleşmeler ve taahhütnamelerin damga vergisinden istisna olduğunu düzenler. Söz konusu istisna ile, işletmelerin serbest bölgelerde yapacakları yatırımlarda yatırım maliyetinin azaltması amaçlanır.
SBK geçici m. 3/2-c’de ise, bir başka istisna düzenlenir. Anılan düzenleme uyarınca, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili olarak yapılan işlemlere istinaden düzenlenen kağıtların damga vergisi ve harçlardan istisna olduğu hükmü yer alır.
Serbest bölge sınırları içerisinde faaliyet gösteren firmaların, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, münhasıran serbest bölgelerdeki faaliyetleriyle ilgili olarak istihdam ettikleri personele ödenen ücretlere ilişkin düzenlenen kâğıtlarda da damga vergisi aranılmaz.
Söz konusu damga vergisi ve harç istisnasının uygulanmasında, faaliyet ruhsatının türü ile faaliyet ruhsatının alındığı tarihin bir etkisi bulunmaz. Nitekim, bu istisnanın uygulanabilmesi için üretim faaliyetinde bulunma zorunluluğu da yoktur. Ancak, firmanın faaliyetine ilişkin kağıtların, sadece serbest bölge sınırları içinde yapılan faaliyete ilişkin kısmı damga vergisinden istisnadır.
Serbest Bölgelerde Damga Vergisi İstisnasına İlişkin Gelir İdaresi Özelgeleri
Gelir İdaresi Başkanlığı (“GİB”) tarafından yayımlanan özelgelerin bir kısmına aşağıda değinilmiştir:
Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 23.12.2020 tarihli ve 50426076-155[1-2019/20-585]-117758 sayılı özelgede[1] serbest bölgede kurulacak kolektif şirketin ana sözleşmesine damga vergisi istisnası uygulaması değerlendirilir. Yapılan değerlendirme neticesinde, oldukça dar bir yorum yapılarak şirketin kuruluşuna ilişkin olarak düzenlenen ana sözleşmenin serbest bölge faaliyeti ile ilgili olmadığı gerekçesiyle damga vergisi istisnasından yararlanamayacağı yönünde görüş verilir.
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 20.08.2020 tarihli ve 90792880-155.15[6166]-E.219119 sayılı özelgede[2], şirketin serbest bölge şubesinin yurt içinden veya yurt dışından temin ettiği malzemeleri, serbest bölgede hiçbir işleme tabi tutulmadan satışı değerlendirilir. Yapılan değerlendirme neticesinde ise, anılan satış işleminin firmanın serbest bölgedeki faaliyet konusu kapsamında olması şartıyla, alınan ihale kararı ve düzenlenen sözleşmenin damga vergisinden istisna olacağı yönünde görüş verilir.
Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 20.01.2020 tarihli ve 17192610-155 [ÖZG-18-62]-E.12986 sayılı özelgede ise[3], serbest bölgede gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili olarak düzenlenmiş olduğunun tevsiki şartıyla, şirket ile kalkınma ajansı arasında düzenlenen destek sözleşmesinin damga vergisinden istisna olacağı yönünde görüş verilir.
İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 10.11.2017 tarihli 66813766-155[Ek-2-2016/54]-121038 sayılı özelgede[4], firma tarafından üretilen jantların ileri işçilik görmesi için Serbest Bölgeye geçici olarak gönderilmesi esnasında ilgili gümrük müdürlüğüne verilen beyannamelerin maktu damga vergisine tabi tutulması gerektiği yönünde görüş verilir.
Sonuç
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere sağlanmış vergisel avantajlardan biri, damga vergisi istisnasıdır. Buna göre, SBK geçici m. 3/2-c uyarınca, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili olarak yapılan işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır. “Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili” olma şartının her bir somut olay bazında ayrıca değerlendirilmesi gerekir.
Nitekim birçok özelgede, söz konusu damga vergisi istisnasından yararlanılabilmesi için, şirketin serbest bölgede faaliyette bulunduğunun ve sözleşmenin serbest bölgede gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili olarak düzenlenmiş olduğunun tevsiki şartına vurgu yapılır. Ancak her halde, serbest bölgede faaliyet gösteren şirketlerin imzaladıkları sözleşmeler özelinde damga vergisi yükümlülüğünün bulunup bulunmadığı teyidi için, her bir somut olay bazında, ilgili sözleşme ve belgelerin incelenmesi gerekir.
- https://www.gib.gov.tr/node/152699/pdf, Serbest bölgede kurulacak kollektif şirketin ana sözleşmesine noter harcı ve damga vergisi istisnası konulu, s.50426076-155[1-2019/20-585]-117758, t.23/12/2020
- https://www.gib.gov.tr/serbest-bolgelerde-damga-vergisi, Serbest Bölgelerde Damga Vergisi konulu, s.90792880-155.15[6166]-E.219119, t. 20.08.2020
- https://www.gib.gov.tr/serbest-bolgedeki-sirket-ile-bebka-arasinda-buzenlenen-sozlesmenin-damga-vergisi, Serbest Bölgedeki şirket ile BEBKA arasında düzenlenen sözleşmenin damga vergisi konulu, s.17192610-155[ÖZG-18-62]-E.12986, t.20.01.2020
- https://www.gib.gov.tr/kati-ihracata-yonelik-olarak-iscilik-islemi-amaciyla-serbest-bolgeye-gecici-olarak-gonderilen, Kati ihracata yönelik olarak işçilik işlemi amacıyla serbest bölgeye geçiçi olarak gönderilen mallara ilişkin olarak gümrük müdürlüğüne verilecek beyannamelerin damga vergisine tabi olup olmadığı hk., s.66813766-155[Ek-2-2016/54]-121038, t.10.11.2017
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
06.02.2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında 7456 sayılı Kanun (“7456 sayılı Kanun”) 15.07.2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
İdari para cezaları için genel usul kanunu olan 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun (“Kanun”) bazı maddelerinin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Gelir İdaresi Başkanlığı”) tarafından hazırlanan B Seri 18 Sıra No.’lu Tahsilat Genel Tebliği...
12 Mart 2023 tarih ve 32130 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (7440 sayılı Kanun) m. 20 ile şirket birleşmelerinde “borcun aşağı itelenmesi”ne (debt push down) ilişkin yeni ve önemli bir vergisel düzenleme...
19.07.2019 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı Kanunu m. 17 ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na (“BK”) eklenen geçici m. 32 ile finansal güçlük içinde bulunan ancak finans sektörüne olan borçlarının yeniden yapılandırılması yoluyla faaliyetine devam etmesi olanaklı bulunan firmalara...
09.11.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("7420 Sayılı Kanun") ile vergi mevzuatında önemli değişiklikler ve düzenlemeler yapıldı. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na...
15 Nisan 2022 tarih ve 31810 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun...
Son yıllarda ekonomideki artan dijitalleşme ile birlikte birçok yeni iş modeli ortaya çıkmış ve geleneksel iş modelleri büyük ölçüde değişime uğramıştır. Söz konusu değişim ile birlikte uluslararası işletmelerin elde ettiği gelirlerin vergilendirilmesi konusunda...
22.01.2022 tarih ve 31727 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7351 sayılı Kanun ile (“7351 Sayılı Kanun”) vergi mevzuatında esaslı değişiklikler yürürlüğe girdi. Vergi mevzuatına yönelik değişikliklerin yanı sıra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun...
Sosyal medya, dijital dünya ve internet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte ortaya çıkmış ve günümüzde tüm dünyayı önemli ölçüde etkilemiştir. Yeni medyanın baş aktörlerinden biri de sosyal medya içerik üreticileridir. Söz konusu kişiler, sosyal paylaşım ağları üzerinden reklam gelirleri...
1990’lı yıllarda global ekonomi açısından önemli gelişmeler yaşandı. 1900’ların ikinci yarısına geçilirken, Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın faizleri yükseltmesi ve sıcak paranın yönünü Doğu Asya ülkelerinden batıya çevirmesi, 1998 yılında Asya ülkelerinde yaşanan ekonomik kriz neticesinde...