7326 Sayılı Kanun Kapsamında Taşınmazların Yeniden Değerlemesi

7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ("7326 sayılı Kanun"), 9 Haziran 2021 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 7326 Sayılı Kanun kapsamında (i) kesinleşmiş alacaklar, (ii) kesinleşmemiş veya dava aşamasında bulunan alacakların yapılandırılması, (iii) inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemler ile ilgili düzenlemeler, (iv) matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümler yer alır.

Anılan Kanun kapsamında yer alan bir diğer önemli düzenleme ise, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (“VUK”) Geçici 31. maddesine eklenen fıkra ile tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, maddede belirtilen şartların sağlanması şartı ile aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemelerine imkân tanınmasıdır.

Anılan düzenleme, özellikle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) m. 376 kapsamında, teknik iflas ve borca batıklık durumlarının bertaraf edilebilmesi adına önem arz eder.

Bu kapsamda, bu Makale kapsamında 7326 Sayılı Kanun’da öngörülen yeniden değerleme düzenlemesinin temel esasları hakkında özet bilgi verilecektir.

Yeniden Değerleme Düzenlemesinin Esasları

Taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler anılan düzenleme kapsamında yeniden değerlenebilir. Ancak iştirak hisseleri/hisse senetleri kapsamda değildir. Gayrimaddi varlıklar, peştemallıklar, araştırma ve geliştirme harcamaları, özel maliyet bedeli gibi varlıkların ise, yeniden değerlemeye konu edilebileceği ileri sürülebilir.[1]

Öte yandan, sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler kapsama girmez. Yurt dışındaki taşınmazlar için de uygulamadan yararlanılabilir.

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri yeniden değerlemeden yararlanabilirler. Bununla birlikte, aşağıda listesine yer verilen mükellefler anılan düzenlemeden yararlanamazlar:

• Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler,
• İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler,
• Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler,
• Sigorta ve reasürans şirketleri,
• Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,
• Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,
• Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler.

İlgili mükellefler, aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazları ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31 Aralık 2021 tarihine kadar yeniden değerleyebilirler ve yeniden değerlemede, taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler ve bunlara ait amortismanların, 9 Haziran 2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır.

Yeniden değerleme neticesinde taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelecek değer artışları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir. Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının sermayeye ilave edilmesi mümkündür.

Yeniden değerleme sonucunda pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında vergi hesaplanır.

Bu vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilecek ve ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden 2. ve 4. ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenir. Ödenen vergi, gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmez; gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

Yeniden Değerleme Düzenlemesi ile TTK m. 376 İlişkisi

Anılan düzenleme ile sağlanan en önemli avantaj, anılan düzenleme neticesinde şirket bilançoları daha gerçekçi ve piyasa değerlerine yakın bir duruma erişecek olmasıdır.[2] 

Diğer bir önemli avantaj ise, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 376 kapsamında teknik iflas ve borca batıklık hesaplamaları açısından kendini gösterir. Şöyle ki, bilindiği üzere TTK m. 376 kapsamında (i) sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının veya (ii) üçte ikisinin karşılıksız kalması halinde yönetim kurulunun görevleri, (iii) ayrıca şirketin “borca batık” olması durumunda uygulanacak kurallar düzenlenir. Anılan düzenleme, TTK’ya hâkim olan sermayenin korunması ilkesinin bir yansımasıdır.

Ancak, son dönemde özellikle kur dalgalanmalarının ve pandeminin finansallar üzerindeki etkisi nedeniyle birçok tam mükellef şirketin TTK m. 376 kapsamına düştüğü bilinmektedir. Nitekim bu nedenle 26 Aralık 2020 tarihli ve 31346 sayılı Resmi Gazete’de “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun 376 ncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” yayımlanarak; TTK m. 376 tespiti bakımından şartların yumuşatılmaya gayret edilmiştir.

Bu Tebliğ düzenlemesine ek olarak, 7326 sayılı Kanun ile getirilen yeniden değerleme imkanının da özkaynaklar üzerinde iyileştirici bir etkisi olacağı düşünülür. Zira, yeniden değerleme sonucunda pasifte özel bir fon hesabında tutulacak olan tutar özünde şirketlerin özkaynaklarını güçlendirici bir etkiye sahip olacaktır.

Sonuç

7326 sayılı Kanun kapsamda yer alan önemli düzenlemelerden biri, VUK Geçici 31. maddesine eklenen fıkra ile tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, maddede belirtilen şartların sağlanması şartı ile aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemelerine imkân tanınmasıdır.

Söz konusu düzenlemenin hem finansalların gerçeği yansıtması hem de TTK m. 376 kapsamında teknik iflas ve borca batıklık hesaplamaları açısından önem arz ettiği düşünülür.

[1] Sağlam, Erdoğan: “Taşınmaz ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetleri 2021 sonuna kadar yeniden değerleme imkânı”, https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/tasinmaz-ve-amortismana-tabi-diger-iktisadi-kiymetleri-2021-sonuna-kadar-yeniden-degerleme-imkani,31455(Erişim tarihi: 22.06.2021).

[2] Ak, Mustafa: “Yüzde 2 Vergi Ödemeli Yeniden Değerleme, Bir Taşla Üç Kuş”, https://www.dunya.com/kose-yazisi/yuzde-2-vergi-odemeli-yeniden-degerleme-bir-tasla-uc-kus/624465 (Erişim tarihi: 22.06.2021).