ICSID Kuralları’nda Öngörülen Değişiklikler

Giriş

Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü İçin Uluslararası Merkez (“ICSID”) İdari Konseyi’nin 2016 yılı toplantısında açıklandığı üzere, ICSID Kuralları üzerinde değişikliğe gidilmesi planlanmaktadır. 1984, 2003 ve 2006 senesindeki çalışmalardan sonra, ICSID Kuralları üzerinde dördüncü defa değişikliğe gidilmesi beklenmektedir[1].

ICSID Konvansiyonu m. 6 uyarınca, öngörülen değişikliklerin gerçekleştirilmesi taraf devletlerin üçte ikisinin onayına tabiidir[2]. Bu doğrultuda ICSID, taraf devletleri ve kamuyu[3] kurallar üzerindeki değişiklik önerilerini sunmaya ve tartışılmasını talep ettikleri hususları bildirmeye davet etti. Getirilen önerilerin, ICSID tarafından sürece ilişkin kapsamlı bir rapora dönüştürülmesi bekleniyor.

Öngörülen Değişikliklerin Temel Hedefleri

ICSID Kuralları’nda öngörülen değişiklikler temel olarak kuralların, modern ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden düzenlenmesi, harcanan zaman ve maliyetin düşürülmesi, yargılamada tutarlılık ve kararlara erişilebilirliğin sağlanmasıdır[4].

Kuralların Modern İhtiyaçları Karşılayacak Şekilde Düzenlenmesi

ICSID Kuralları’nın yeniden düzenlenmesindeki temel hedeflerden biri, modern ihtiyaçları karşılayacak bir metne dönüştürülmesidir. Bu sayede, pek çok tahkim kararında ortak olan hakemlerin pratikte sıklıkla uyguladığı hususların kurallara modern şekilde yansıtılması hedeflenmektedir.

Bu doğrultuda; hakemlerin atanmasını yeknesaklaştırma, hakemlerin haiz olması beklenen niteliklere dair daha detaylı kurallara yer verilmesi, hakemlerin reddi sürecine ilişkin yeni kurallar getirilmesi, tartışılması muhtemel meselelerdendir. Hakemlerin reddi hususunda, hakemlerin heyet kurulmadan önce istifası, yargılamanın otomatik olarak durdurulması ve haksız ret taleplerinden doğan masrafların tarafa yükletilmesi inceleme alanı bulabilecektir.

Zaman ve Maliyetin Düşürülmesi

Yargılama sürecinin hızlandırılması maksadıyla, karar ile karşı oyun yayımlanması, kararın iptaline ilişkin sürecin daha kısa bir zaman diliminde tamamlanması değerlendirmeye açılacak değişiklikler arasındadır. Tarafların yargılama masraflarına ilişkin ön ödemeleri vaktinde yatırmadığı hallerde, yargılamanın daha kısa sürede durması öngörülen değişikliklerdendir.

Masrafların azaltılması kapsamında, hakem kurulunun teminata hükmetmesi, ad hoc komitesinin hakem kararının icrasını durdurması tartışılmaktadır. Benzer amaçla, üçüncü kişi finansörün açıklanması ve bu sayede yargılama esnasında doğabilecek masrafların şeffaflaşması hedeflenmektedir.

Öngörülebilirliğin ve Erişilebilirliğin Arttırılması

ICSID Kuralları kapsamında tarafların onayı olması halinde kararlar yayınlanabilir. Kararlar yayınlarının detaylandırılması öngörülebilirlik için önemli bir gelişme sağlayabilecek değişiklik önerilerindendir. Dahası, belirsizliği azaltacağından tarafların maruz kalacağı masrafların da azaltması beklenmektedir.

Aynı amaçla, yargılama sonunda verilen hakem kararlarına ek olarak ara kararların da yayınlanması önerilmektedir. Bu kararların tahkim yargılamasında gözetilen usule ve esasa ilişkin önemli değerlendirmeler içerdiği ifade edilerek, öngörülebilirlik ve erişilebilirlikte fark yaratacağı ifade edilmektedir.

Üçüncü kişi finansörün açıklanmasının masrafların azaltılması ve şeffaflık yönünden getireceği faydaya ek olarak, uyuşmazlığın taraflarından biri ile herhangi bir menfaat çatışması olup olmadığının tespiti açısından da kolaylık sağlayacağı vurgulanmaktadır.

Sonuç

ICSID Kuralları’nın modern ihtiyaçları karşılayacak şekilde düzenlenmesi, harcanan zaman ve maliyetin düşürülmesi, yargılamada tutarlılık ve erişilebilirliğin sağlanması maksadıyla dördüncü defa değişikliğe uğraması öngörülmektedir. Hali hazırda, ICSID tarafından taraf devletler ve kamunun paylaştığı değişiklik önerileri üzerinde raporlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Önerilen değişikliklerin kabulü halinde, modern yatırım uyuşmazlıklarının ihtiyaç duyulan çözüm yöntemlerine ICSID Kuralları’nın bir adım daha yaklaşacağı öngörülmektedir.

[1] ICSID Kuralları’ndaki geçmiş değişikliklere ilişkin detaylı bilgi için bkz: https://icsid.worldbank.org/en/Pages/resources/ICSID-Convention,-Regulations-and-Rules.aspx.

[2] CSID Convention,Regulations and Rules, ICSID/15 Nisan 2006, https://icsid.worldbank.org/en/Documents/icsiddocs/ICSID%20Convention%20English.pdf.

[3] ICSID Kuralları’na kamu tarafından önerilen değişikliklere dair rapor için bkz.: https://icsid.worldbank.org/en/Documents/about/Public%20Comments%20to%20Amendment%20to%20ICSID%20Rules%20and%20Regulations.pdf.

[4] ICSID Kuralları’nda öngörülen değişikliklere ilişkin detaylı bilgi için bkz: https://icsid.worldbank.org/en/Documents/about/ICSID%20Rules%20Amendment%20Process-ENG.pdf.