Avrupa Komisyonu Amazon’un Sunduğu Taahhütleri Kabul Etti

17 Temmuz 2019’da Avrupa Komisyonu ("Komisyon"), Amazon'un kendi pazaryerinde satış yapan bağımsız satıcılara ait bu kamuya açık olmayan verileri kullanımının Avrupa Birliği rekabet kurallarını ihlal edip etmediğini değerlendirmek için bir soruşturma başlatmıştı.^[1]

Buna paralel olarak Komisyon, 10 Kasım 2020'de şu konularda ikinci bir soruşturma başlatmıştı.^[2]

1. Amazon’un tek bir satıcının teklifini belirgin bir şekilde göstererek ön plana çıkardığı ve doğrudan satın al butonuna basarak ürünlerin hızlı bir şekilde satın alınmasını sağlayan “Buy Box” uygulaması ve;
2. Amazon'un aylık veya yıllık bir ücret karşılığında müşterilere “premium” hizmetler sunmasına ve bağımsız satıcıların belirli koşullar altında Prime müşterilerine satış yapmasına olanak tanıyan Prime programı.
3. Verilerin Kullanımı

_{Şekil: Buy Box kutucuğu. Bir alıcı, bu düğmeler aracılığıyla bir ürün satın aldığında (tüm listelemeleri görüntüleyip tercih yaptığı durumun aksine), Amazon tarafından (fiyat, teslimat koşulları, alıcı puanı vb. temel alınarak)tanıtılan belirli bir satıcı aracılığıyla satın alır. Buy Box genellikle Amazon'un kendisi tarafından satışa sunulan/öncelik verilen listelemelerdir.}

Soruşturmalara karşılık olarak Amazon, Temmuz 2022’de Komisyon’a bir taahhüt paketi sunarak Komisyon’un yukarıda listelenen üç konudaki endişelerini, yani (i) Buy Box, (ii) Prime üyeliği ve (iii) verilerin kullanımını gidermeye çalıştı. Komisyon bir pazar testi gerçekleştirdi ve Amazon’un önerdiği taahhütlerle ilgili 9 Eylül 2022’ye kadar ilgili üçüncü tarafların görüşlerini aldı. Üçüncü tarafların görüşlerini topladıktan ve taahhütleri değerlendirdikten sonra Komisyon, Amazon tarafından sunulan taahhütleri 20 Aralık 2022’de AB rekabet kuralları uyarınca yasal olarak bağlayıcı hale getirdi.

Komisyon’un Endişeleri

Avrupa Birliği’nin İşleyişine İlişkin Antlaşma’nın (TFEU) 102. Maddesi, hâkim durumun AB içindeki ticareti etkileyebilecek ve rekabeti önleyecek veya kısıtlayacak şekilde kötüye kullanılmasını yasaklamaktadır.

Bu bağlamda Komisyon, yürüttüğü iki soruşturmada Amazon’un AB bölgesindeki herhangi bir pazarda hâkim durumda olup olmadığını ve Amazon'un uygulamalarının kötüye kullanma teşkil edip etmediğini tespit etmeyi amaçladı.

Komisyonun soruşturma bildirimi, Amazon’un üçüncü taraf satıcılara çevrimiçi pazaryeri hizmetlerinin sağlanması konusunda Fransa ve Almanya pazarlarında hâkim durumda olduğunun altını çizdi.

Komisyon, platformundaki adil rekabeti bozduğu ve etkin rekabeti engellediği için Amazon’un perakende kararlarını kalibre etmek için bağımsız satıcıların ticari verilerine dayanmaması gerektiğine dair ön görüşünü sundu. Başka bir deyişle Komisyon, Amazon’un perakende pazarındaki rakiplerinin ticari verilerini pazaryeri operatörü rolüyle toplamasının, ona rakiplerinin sahip olmadığı bir rekabet avantajı sağlayacağını ifade etmiş oldu.

Ayrıca Komisyon, Buy Box ve Prime uygulamaları için kural ve kriterlerin Amazon’un kendi perakende faaliyetlerini ve Amazon’un lojistik ve teslimat hizmetlerini kullanan pazaryeri satıcılarını gerekçesiz olarak ön plana çıkardığı yönünde bir ön tespite de bulundu. Komisyon, bu yönlendirmenin diğer pazaryeri satıcılarına, onların bağımsız taşıyıcılarına, diğer pazar yerlerine ve en iyi fırsatları göremeyebilecek tüketicilere zarar verebileceğini vurguladı. Komisyon, iki hizmetin Amazon’un listelemelerini ve ürünlerini kayıracak şekilde kullanılmasının perakende pazarındaki rakiplerine karşı ayrımcı olacağını belirtti.

Amazon’un Taahhütleri

Amazon, Komisyonun her iki soruşturması kapsamında ortaya çıkan rekabet endişelerini gidermek için taahhütler sundu. Amazon’un ilk taahhütleri, üçüncü taraf görüşlerinin toplanmasının ardından aşağıdaki biçimde şekillendi:

• İkinci bir rakip Buy Box teklifinin sunumunun daha belirgin hale getirerek iyileştirilmesi ve sunumun yeterli tüketici ilgisini çekmemesi ihtimaline karşın bir denetim mekanizması kurgulanması;
• Satıcıların ve taşıyıcıların taahhütler ve bunların sonucunda yeni kazandıkları haklar hakkında şeffaflığı ve erken bilgi akışının artırılması, satıcıların bağımsız taşıyıcılara erken geçişine olanak tanınması;
• Bağımsız taşıyıcıların, veri koruma kurallarına uygun olarak Amazon müşterileriyle doğrudan iletişim kurabilmeleri için araçları düzenlenerek Amazon tarafından sunulanlara eşdeğer teslimat hizmetleri sunmalarının sağlanması;
• Taşıyıcı veri korumasının, özellikle kargo profili bilgileriyle ilgili olarak, Amazon’a rakip lojistik hizmetler sağlayıcıları tarafından kullanımının iyileştirilmesi;
• Daha fazla bildirim yükümlülüğü getirilerek denetim merciinin yetkilerinin genişletilmesi;
• Taahhütlere uyulmadığından şüphelenilmesi durumunda başvurulabilmesi için tüm satıcılara ve taşıyıcılara açık merkezi bir şikayet mekanizmasının uygulamaya koyulması;
• Prime ve ikinci rakip Buy Box teklifiyle ilgili taahhütlerin süresinin, başlangıçta önerilen beş yıl yerine yedi yıla çıkarılması.

Komisyon, Amazon’un yukarıda listelenen nihai taahhütlerinin, Amazon’un pazaryeri satıcı verilerini kendi perakende operasyonları için kullanmamasını ve Buy Box ve Prime’a ayrımcılıktan arındırılmış biçimde erişim açılmasını sağlayacağını belirtti. Buna göre Komisyon, AB Rekabet Yönetmeliğinin (Regulation No 1/2003) 9(1) Maddesi uyarınca Amazon’un taahhütlerini yasal olarak bağlayıcı hale getirmeye karar verdi.

Sunulan taahhütler, Amazon’un Avrupa Ekonomik Bölgesi içindeki tüm mevcut ve gelecekteki pazaryerlerini kapsar.^[3]

Amazon’un söz konusu taahhütleri ihlal etmesi durumunda Komisyon, AB rekabet kurallarının ihlal edildiğini ayrıca bir kararla tespit etmek zorunda kalmadan Amazon’un toplam yıllık cirosunun %10’una kadar para cezası verebilir veya taahhütlere uyumsuz davranılan her gün için Amazon’un günlük cirosunun günlük %5’i tutarında periyodik bir cezaya hükmedebilir.

Sonuç

Amazon’un taahhütlerinin kabul edilmesi sonucunda, Amazon’un en öne çıkan uygulamalarından Buy Box ve Prime üyelik programı AB’de önemli bir darbe aldı. Amazon, bu uygulamaların şeffaflığını sağlamayı taahhüt etti; böylelikle Amazon’un belirli taraflar arasında ayrımcılık yapması veya belirli listelemeleri veya belirli kargo hizmetlerini ön plana çıkarmada herhangi bir avantaj elde etmesi önlenmiş oldu. Ayrıca Komisyon, mevcut rekabet hukuku uygulamasında önemli bir konu olan verinin ve çevrimiçi platformların bunu nasıl kullanacağının bir hâkim durumun kötüye kullanılması hali olabileceğini ve teşebbüslerin iş verilerini rekabet düzenlemelerine uygun olarak işlemeye özen göstermeleri gerektiğini açıkça belirtmiş oldu.