Rekabet Hukuku Kapsamında WhatsApp Yazışmalarının Delil Olarak Alınması ve İncelenmesi
Giriş
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun uyarınca (“4054 sayılı Kanun”), Rekabet Kurumu (“Kurum”) ve Kurum’un karar alma organı olan Rekabet Kurulu (“Kurul”), (i) mal ve hizmet piyasalarının serbest ve sağlıklı bir rekabet ortamı içinde teşekkülünün ve gelişmesinin temini, (ii) 4054 sayılı Kanun’un uygulanmasını gözetmek ve (iii) 4054 sayılı Kanun’un kendisine verdiği görevleri yerine getirmek gibi geniş yetkilerle donatılmıştır. Bu yetkiler arasında Kurul tarafından gerekli görüldüğü hallerde yerinde incelemeler gerçekleştirilmesi önemlidir. Bu kapsamda ve 4054 sayılı Kanun’un 15. maddesi uyarınca Kurul, teşebbüs ve teşebbüs birliklerinde incelemelerde bulunabilir. Bu amaçla, Kurul:
- Teşebbüslerin defterlerini, her türlü evrak ve belgelerini incelemeye ve gerekirse suretlerini almaya;
- Belirli konularda yazılı veya sözlü açıklama istemeye,
- Teşebbüslerin her türlü mal varlığına ilişkin mahallinde incelemeler yapmaya yetkilidir.
Görüldüğü üzere, söz konusu teşebbüs çalışanlarının kişisel telefonlarının ve mesajlarının incelenmesi 4054 sayılı Kanun’un 15. maddesinde açıkça sayılmamıştır. Bununla birlikte, Kurul’a tanınan geniş takdir yetkisi göz önüne alındığında, yukarıda sayılan yetkilerin sınırlı sayıda olmadığı ve sadece örnekseme yöntemiyle listelendiği söylenebilecektir.
Ek olarak uygulamada da, Kurum uzmanlarının 4054 sayılı Kanun’u lafzi yorumlamayı tercih etmedikleri görülmektedir. Özellikle de bugünün dünyasını şekillendiren teknolojik gelişmeler ışığında, yerinde incelemeler sırasında çalışanların telefonlarını ve WhatsApp mesajlarını incelemektedirler. Yerinde incelemeler sırasında çalışanların WhatsApp mesajlaşmalarını incelenmesine ek olarak, dosyalarda Kurul’un bu mesajları delil olarak değerlendirip incelediği de görülmektedir.
Yerinde İncelemelerde WhatsApp Yazışmalarının Alınması
Yakın zamana kadar Kurul, yerinde incelemelerde çalışanların ajandaları ve e-posta mesajlarını incelemekteydi. Bunların incelenmesinin ise bir teşebbüsün rekabet hukukuna aykırı davranışlarını belirlemeye yeterli olduğu düşünülmekteydi. Öte yandan, hızlı teknolojik gelişmeler ışığında, çoğu yazışmalar artık WhatsApp, Skype, ve MSN messenger gibi anlık mesajlaşma platformları üzerinden gerçekleşmektedir. Doğal olarak, bu tür yazışmalar, rakipler arası bilgi değişimi gibi rekabet hukuku ihlali teşkil eden eylemler içerebilmekte ve bu nedenle, bu platformlar 4054 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil eden eylemlerin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanılabilmektedir. Dolayısıyla, yerinde incelemelerde bir teşebbüsün rekabet hukukuna aykırı eylemlerini belirleyebilmek için 15. madde uyarınca “defterler, her türlü evrak ve belgelerin” incelenmesinin artık yeterli olmadığı ve bu nedenle Kurul’un ilgili teşebbüslerin WhatsApp yazışmalarını inceleyebileceğini belirtmek mümkündür.
Nitekim, Ortodonti Kararı’nda[1] Kurum uzmanları, çalışanların WhatsApp mesajlarını almış ve Kurul alınan belgeleri 4054 sayılı Kanun’un ihlaline ilişkin delil teşkil edip etmemeleri açısından incelemiştir. Kararda Kurul, ortodonti malzemeleri satışı yapan dokuz teşebbüsün fiyat belirledikleri iddiasını incelemiştir. Kurul tarafından ön araştırma kapsamında gerçekleştirilen yerinde incelemede WhatsApp mesajları içeren 10 belge, Kurum uzmanları tarafından alınmıştır.
Alınan belgeleri dikkatle inceleyen Kurul, soruşturulan teşebbüslerin fiyat belirlediğine ilişkin herhangi bir bilgi, belge veya delil bulunamadığından, soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermiştir. Bununla birlikte karar, Kurul’un Kurum uzmanları tarafından soruşturulan teşebbüslerden alınan WhatsApp yazışmalarını hukuka aykırı olarak nitelendirmeyerek incelemek ve kullanmaktan imtina etmediğini açıkça göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, gerekçeli kararda her bir belge incelenirken, bazı WhatsApp mesajlarının teşebbüse ait GSM hatlarına bağlı olduğu (örneğin, Belge 1 ve 2) ve bazılarının ilgili çalışanların bilgisayarlarından elde edildiği (örneğin, Belge 6-10) açıkça belirtilmiştir. Ancak Belge 3-5 için sadece WhatsApp yazışmalarının varlığına atıf yapılmış, ilgili yazışmaların kaynak veya edinme yöntemlerinden bahsedilmemiştir. Dolayısıyla, bir teşebbüsün çalışanlarından bu WhatsApp yazışmalarının alınmasının kapsam ve şartları hala belirsizdir.
WhatsApp Yazışmalarının Delil Olarak Nitelendirilmesi
Kurul, Mey İçki kararında[2] Mey Alkollü İçkiler San. ve Tic. A.Ş.’ye (“Mey İçki”) ait “Tekel Birası” markasının Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayi A.Ş. (“Anadolu Efes”) tarafından devralınmasını incelemiştir. İşlem uyarınca Kurul’a sunulacak bildirim formuna ilişkin olarak teşebbüslere gönderilen bilgi taleplerine cevap dilekçelerinde, sunulan bilgilerin WhatsApp mesajları ile ispat edilebileceğine ilişkin beyanlar bulunmaktadır. İşlemin değerlendirilmesine ilişkin süreçte Kurul bir kez daha bu beyanları kabul edilemez nitelikte görmemiş ve cevap dilekçelerinde sunulan bilgileri incelemeye geçmiştir.
Frito Lay kararı uyarınca[3], Frito Lay Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin (“Frito Lay”) eski satış şefi, Frito Lay’in 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiği iddiasına ilişkin olarak WhatsApp yazışmalarının ekran görüntülerini sunmuştur. Ayrıca, (i) satış müdürünün rekabet kurallarına aykırı davranışlarının olduğunu, (ii) bu durumu üst yönetime bildirdiğinde kendi işine son verildiğini, (iii) çalıştığı dönem boyunca satış müdüründen rakip ürünlerin marketlerde bulunmasını önlemek için baskı gördüğünü, (iv) rakiplerin belirli noktalara girmemesi için eylemler yapıldığını belgeleyen faturalar olduğunu, (v) rakiplerin piyasa dışına itilmesi amacıyla çalışanlar üzerinde ciddi anlamda baskı oluşturulduğunu iddia etmiştir.
Kurul bir kez daha, şikayet dosyasına sunulan WhatsApp yazışmalarını dikkatle incelemiş ve bu belgelerin rakipleri dışlamak yerine sadece rakiplerle rekabet içinde olunduğunu gösterdiğini belirtmiştir. Kurul ayrıca şikayeti reddederek, yerinde incelemede elde edilen belgeler Frito Lay’in 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğini göstermediğinden, soruşturma açılmamasına karar vermiştir. Bu kararda, WhatsApp mesajlarının bağlı olduğu GSM hatlarının türüne ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Sonuç
Yakın zamanlı bu kararlar ışığında, (i) Ortodonti Kararında görüldüğü üzere Kurum uzmanlarının yerinde inceleme sırasında teşebbüs çalışanlarının kullandığı WhatsApp gibi anlık ileti uygulamalarını inceleyebilmekte ve incelemekte olduğu, (ii) Mey İçki ve Frito Lay dosyalarında olduğu gibi Kurul’un bu yazışmaları değerlendirdiği ve bunlara dayanarak karar verdiği dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte, WhatsApp mesajlarının incelenmesinin kapsamı ve şartları bu kararlar ışığında hala net değildir. Örneğin, kararlarda Kurum uzmanlarının sadece şirket hattına bağlı WhatsApp mesajlarını mı inceleyebileceği, veya sadece çalışanların bilgisayarına bağlı olan yazışmaları mı inceleyebileceği açıkça belirtilmemiştir. Bununla birlikte, Kurum uzmanları gerekli gördükleri takdirde çalışanların WhatsApp mesajlarını inceleyebilmektedir ve Kurul’un bunları hukuka uygun delil olarak değerlendirip incelemesi kuvvetle muhtemeldir. Bu sebeple, teknolojideki hızlı ve büyüyen trendler ve gelişmeler düşünüldüğünde, Kurul, uygulamada teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’a aykırı davranışlarını tespit etmek ve engellemek amacıyla gerekli gördüğü takdirde incelenen teşebbüslerin çalışanları tarafından kullanılan dijital platformları incelemeye ve değerlendirmeye eğilim göstermektedir.
[1] Rekabet Kurulu, S. 18-09/157-77, 29.03.2018.
[2] Rekabet Kurulu, S. 19-06/54-20, 07.02.2019.
[3] Rekabet Kurulu, S. 18-19/329-163, 12.06.2018.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları