Yerinde İncelemelere İlişkin Hukuki Zemin Hazırlanması
Giriş
24.06.2020 tarih ve 31165 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7246 sayılı Kanun”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“4054 sayılı Kanun”) çeşitli değişiklikler öngörüldü.
Bu değişikliklerden yerinde inceleme usulüne ilişkin olanı ise Kurum uzmanlarına yerinde incelemeler sırasında kullandıkları geniş yetkilere ilişkin hukuki zemin hazırlamış oldu. Önceki hukuk postası makalelerinde bahsettiğimiz üzere, değişiklikten önce, yerinde inceleme esnasında kullanılan prosedürlerin, mevzuatta belirlenenden farklılaştığı ve yerinde inceleme gerçekleştirilen teşebbüste kullanılan teknolojik ve bulut sistemlerinin kullanımı ve çalışanların tutumlarına göre şekillendiği söylenebilmekteydi. 4054 sayılı Kanun’un 15. maddesi uyarınca Kurul, “teşebbüs ve teşebbüs birliklerinin her türlü defter, kağıt ve belgelerini inceleme veya gerekmesi halinde kopyalarını alma hakkına sahipti.” Bununla birlikte, söz konusu maddede açıkça yer almamasına rağmen uzmanların uygulamada dosya özelliklerine göre, çalışanların kişisel telefonlarını, e-postalarını ve hatta WhatsApp mesajlarını incelediği ve AB Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (“GDPR”) ilişkin endişeleri meşru bulmadığı görülüyordu. Dolayısıyla önceki hukuk postası makalelerinde bahsettiğimiz üzere, dünyadaki hızlı teknolojik gelişmeler ışığında uzmanlar yerinde incelemelere ilişkin olarak, kendilerine defter, kağıt ve belgelerini inceleme yetkisi veren 4054 sayılı Kanun’u harfiyen uygulayamıyorlardı. Getirilen değişiklikle Kurul’un, uzmanların hâlihazırda benimsedikleri bir yöntem olan teşebbüslerin veya teşebbüs birliklerinin defterlerini, fiziki ve elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan her türlü verilerini ve belgelerini inceleyebileceği bunların kopyalarını ve fiziki örneklerini alabileceği açıkça belirtildi. Dolayısıyla, söz konusu değişikliğin, önceki Kurul kararlarında görüldüğü üzere tartışmalı bir husus olan, yerinde incelemeler esnasında kullanılan yöntemlere ilişkin bir hukuki zemin hazırladığı söylenebilecektir.
Yerinde İncelemelere İlişkin Önceki Kurul Kararları
Yerinde incelemelere ilişkin ve teşebbüslere idari para cezası verilen önceki içtihatlar da bu yöntemlerin hâlihazırda kullanıldığını gösterir. Groupe SEB kararında,[1] Groupe SEB Istanbul Ev Aletleri Ticaret A.Ş.’de gerçekleştirilen yerinde inceleme esnasında uzmanlar, bilgisayarları incelenecek çalışanların binada bulunmasını talep etmişlerdir. Bu çalışanların bilgisayarları talep edildiğinde, kendilerinin binayı terk ettiği anlaşılmış ve dönmeleri istenmesine rağmen direndikleri görülmüştür. Bu kapsamda e-posta hesapları uzaktan erişim ile incelenmiş ancak bilgisayarları incelenememiştir. Ek olarak uzmanlar Fransa’da Groupe SEB Senior Vice President Eurasia pozisyonunda çalışmakta olan Groupe Seb İstanbul eski Genel Müdürü’nün e-posta hesabını incelemek istemiştir. Teşebbüs, ilgili kişinin Groupe SEB İstanbul’da çalışmadığını ve e-posta kutusuna mevcut standartlar ve yasal düzenlemeler doğrultusunda teknik olarak erişimin mümkün olmadığını ve ilgili yazışmaların GDPR kapsamında olduğunu belirtmiştir. Buna karşılık uzmanlar mevcut Senior Vice President Eurasia pozisyonun Groupe SEB İstanbul ile ilgili olduğunu, görev süresi boyunca işle ilgili yaptığı yazışmaların kişisel veri olarak değerlendirilemeyeceğini belirterek kişinin e-posta hesabına erişim talep etmeye devam etmiştir. Senior Vice President Eurasia’nın e-postaları incelenemediğinden, Groupe SEB İstanbul Ev Aletleri Ticaret A.Ş. 2018 yılı gayri safi gelirinin binde beşi oranında olmak üzere idari para cezası verilmesine karar verilmiştir.
Askaynak kararında[2], Kaynak Tekniği San. ve Tic. A.Ş.’ye yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle idari para cezası verilmiştir. Bu dosyada, yerinde inceleme esnasında Askaynak’ın Genel Müdürü, kişisel e-posta hesabından önaraştırmaya dâhil başka bir teşebbüs çalışanına e-posta göndermiştir. Söz konusu e-posta Askaynak’ın Genel Müdürü’nün kişisel Yahoo e-posta hesabını iş ile ilgili kullandığına ilişkin ifadeler içerdiğinden, bu hesabına erişim izni vermesi talep edilmiştir. Uzmanlar, söz konusu erişim izninin verilmemesinin yerinde incelemenin engellenmesi anlamına gelebileceğini ve idari para cezası alınmasına neden olabileceğini belirtmiştir. Genel Müdür ise bir süre erişim izni vermemiş ve sonunda verdiğinde ise bazı e-postaların silindiği ve geri alınamadığı uzmanlarca görülmüştür. Sonuç olarak, Kaynak Tekniği San. ve Tic. A.Ş.’ye yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle 2018 yılı gayri safi gelirinin binde beşi oranında olmak üzere idari para cezası verilmiştir.
Siemens Healthcare kararında[3] ise 02.10.2019 tarihinde gerçekleştirilen yerinde incelemede bazı çalışanların bilgisayarlarının incelenmesi akabinde uzmanlar Siemens Healthcare çalışanlarının tamamını kapsayacak şekilde belirli tarihler ve anahtar sözcükler ile inceleme yapma talebinde bulunmuştur. Teşebbüsün küresel merkezi olan Siemens Healthineers AG ile görüşüldükten sonra, böyle bir aramanın ‘‘eDiscovery” özelliği aracılığıyla yapılması ve bu kapsamda bir aramanın sadece Siemens Healthcare çalışanları değil, Avrupa Birliği’nde mukim tüm çalışanların bilgilerine erişim anlamına geldiği belirtilmiştir. Bu durumun başka yargı alanlarında farklı riskler yaratabileceği için bu tür erişim şeklinin şirket tarafından kabul edilemeyeceği ifade edilmiştir.
Daha sonraki bir dilekçe ile Siemens Healthcare incelemenin gerçekleştirilmesi için kabul edilen bir prosedür önermiş ve dolayısıyla inceleme önerilen prosedürlerle 15.10.2019 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Yerinde incelemenin engellenmemesinin teşebbüsün yalnızca izin verdiği bilgi ve belgeleri, uygun olduğu zamanda ve talep ettiği şekilde sunması değil, Kurum tarafından uygun görülen tarihte teşebbüsün tüm ilgili birimlerinde ve ilgili görülen belgeler için gerekli incelemenin yapılması anlamına geldiğini belirtmiştir. Dolayısıyla, Siemens Healthcare’e, 2018 yılı gayri safi gelirinin binde beşi oranında olmak üzere idari para cezası verilmiştir. Ek olarak Siemens Healthcare’in incelemeye izin vermediği her gün için de 2018 mali yılı sonunda oluşan gayri safi gelirinin on binde beşi oranında olmak üzere idari para cezası verilmesine karar verilmiştir.
Sonuç
Yerinde inceleme esnasında incelenebilecek belge ve bilgilere ilişkin olarak 7246 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler, uzmanların alabileceği belge ve bilgilerin kapsamını genişletmiştir. Bununla birlikte, ilgili değişikliğin sadece gerek teknolojinin geldiği nokta gerekse yerinde inceleme esnasındaki çalışanların tutumları nedeniyle uzmanların hâlihazırda uygulamada izlediği veya izlemek durumunda kaldığı yöntemlerin 4054 sayılı Kanun’a işlenmesini sağladığı söylenebilecektir. Önceki Kurul kararlarından görüldüğü üzere, uzmanlar 4054 sayılı Kanun’da yazılı şekilde belirtilmemiş olmasına rağmen, çalışanların kişisel e-posta hesaplarını, bulut sistemlerinde tutulan hesapları talep etmekte ve GDPR’a ilişkin endişeleri meşru görmüyordu. Dolayısıyla, uzmanların yerinde incelemeler esnasında hangi belge ve bilgileri alabileceği hususu tartışmaya açıktı. Ancak 7246 sayılı Kanun ile uzmanlara açıkça ve yazılı şekilde, halihazırda yerinde incelemelerde kullandıkları prosedür olan teşebbüslerin veya teşebbüs birliklerinin defterlerini, fiziki ve elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan her türlü verilerini ve belgelerini inceleyebileceği bunların kopyalarını ve fiziki örneklerini alabilme yetkisi verilerek, bu hususa ilişkin hukuki zemin hazırlanmış oldu.
[1] Kurul’un 20-03/31-14 sayı ve 09.01.2020 tarihli kararı.
[2] Kurul’un 19-46/793-346 sayı ve 26.12.2019 tarihli kararı.
[3] Kurul’un 19-38/581-247 sayı ve 07.11.2019 tarihli kararı.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları