Rekabet Hukuku Soruşturmalarında Sunulan Taahhütler Türkiye ve Avrupa Birliği Uygulaması

Giriş

4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“4054 sayılı Kanun”) değişiklik yapılmasına dair 7246 sayılı Kanun (“Kanun”) 4 Haziran 2020 tarihli ve 31165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun ile 4054 sayılı Kanun Türkiye rekabet hukuku uygulamasına birçok önemli değişiklik getirdi. Bunlardan biri de, 4054 sayılı Kanun’un düzenlenen “Soruşturmaya Başlanmasına” ilişkin 43’üncü maddeye Avrupa Birliği uygulamalarına da paralel şekilde soruşturmalarda taahhüt usulünün dâhil edilmesi ve bu uygulamanın Türkiye rekabet hukuku mevzuatına kazandırılmasıydı.

4054 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesinin ilgili kısmı şu şekilde kaleme alındı:

“Yürütülmekte olan bir önaraştırma ya da soruşturma sürecinde 4’üncü veya 6’ncı madde kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesine yönelik olarak ilgili teşebbüs ya da teşebbüs birliklerince taahhüt sunulabilir. Kurul söz konusu taahhütler yoluyla rekabet sorunlarının giderilebileceğine kanaat getirirse bu taahhütleri ilgili teşebbüs ya da teşebbüs birlikleri açısından bağlayıcı hale getirerek soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine karar verebilir. Rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlallerle ilgili olarak taahhüt kabul edilmez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından çıkarılan tebliğ ile belirlenir.”

İlgili madde uyarınca taraflar, 4054 sayılı Kanun’un 4 ya da 6’ıncı maddelerine ilişkin yürüyen bir incelemenin önaraştırma ya da soruşturma safhasında taahhüt sunabilir. Rekabet Kurulu (“Kurul”) sunulan taahhüdü uygun bulursa taahhüt taraflar açısından bağlayıcı hale gelir ve Kurul, soruşturma açılmaması ya da soruşturmaya son verilmesine karar verebilir. Öte yandan bazı ihlal tipleri bakımından taahhüt sunulamaz. Bunlar ise esasen Ceza Yönetmeliği’ndeki “kartel” tanımı ile de örtüşen, rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlallerdir. 

Kurul taahhüt ile önaraştırma ya da soruşturma kapattığı hallerde aşağıdaki durumlarda tekrar soruşturma açabilir:

• Kararın alınmasına temel teşkil eden herhangi bir unsurda esaslı değişiklik olması
• İlgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin verdikleri taahhütlere aykırı davranmaları
• Kararın taraflarca sunulan eksik, yanlış veya yanıltıcı bilgiye dayanılarak verilmiş olması

Taahhüt uygulamasıyla olası rekabet karşıtı zararların büyümeden önlenmesi ve rekabet ihlallerinin tespiti için gerekli olan ayrıntılı inceleme süreçlerinin kamu ve teşebbüsler bakımından yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesi amaçlanır. Böylelikle söz konusu inceleme süreçleri, olağan inceleme süreçlerine kıyasla çok daha kısa sürede sonuçlandırılabilir. İlaveten, taraflar açısından, sürecin hızlı şekilde ilerlemesi ve neticede bir ihlal kararı olmaması onları taahhüt sunmaya teşvik edebilecek sebeplerdir. Avrupa Birliği mevzuatında 16.12.2002 tarih ve 1/2003 sayılı Tüzük’ün 9’uncu maddesinde düzenlenir. Bu kapsamda Kanun ile mevzuata giren taahhüt usulü ile Avrupa Birliği mevzuatına olan uyum artar. 

Taahhüt Uygulamasının Hayata Geçişi

Haziran ayında gündemimize giren soruşturmalarda taahhüt uygulaması yürürlüğünden kısa bir zaman sonra hayata geçti ve gümrüklü geçici depolama hizmeti veren teşebbüslere yönelik hali hazırda yürüyen soruşturmada uygulandı. İlgili uygulama Rekabet Kurumu internet sitesinde yayımlanarak duyuruldu[1].

İlgili duyuru uyarınca, Kurul’un gümrüklü geçici depolama hizmeti veren teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla yürütülen soruşturma[2] kapsamında Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. tarafından taahhüt sunuldu. Sunulan taahhüt, Kurulun 05.11.2020 tarihli toplantısında değerlendirilerek, teşebbüs tarafından sunulan taahhüdün rekabet sorunlarını gidereceği sonucuna ulaşıldı. Böylelikle, teşebbüsün talebi üzerine başlatılan taahhüt süreci bir ay gibi kısa bir süre içinde neticelendirildi ve anılan teşebbüs bakımından soruşturmaya son verildi.

Usul ve Esaslar

4054 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesi uyarınca taahhüt sunmaya ilişkin usul ve esaslar, ileride Kurul tarafından çıkarılan tebliğ ile belirlenir. İlgili tebliğ henüz mevcut değildir. Teşebbüslerin yürüyen bir soruşturma içinde taahhüt vermek istemesi halinde Kurum’a bu konuda bir niyet dilekçesi sunarak toplantı talebinde bulunması ve soruşturmadaki rekabetçi endişeleri giderecek taahhütlerini açıklaması bekleniyor. Toplantı akabinde ise teşebbüsün, taahhüt metnini Kurul’a sunması ve bu konudaki Kurul kararını beklemesi gerekiyor.

Avrupa Birliği mevzuatına bakıldığında ise Komisyon’un Avrupa Birliği Anlaşması’nın 101 ve 102’inci maddelerinin uygulanmasına ilişkin kılavuzun yol gösterici olduğu görülür[3]. Kılavuz uyarınca taahhüt sunma niyetinde olan teşebbüs Rekabet Otoritesi ile iletişime geçer ve niyetini açıklar. Otorite ilgili tarafa bir toplantı daveti verir ve toplantıda soruşturma kapsamındaki rekabet hukuku endişelerini sunar. Taraflar toplantı sırasında soru sorabilir. Taraflar taahhüt teklifi ön metnini ve bazen de taahhüt taslağını uzman ekibine sunar. Uzman ekibi, sunulan taahhüt teklifinin rekabet hukuku endişelerini gidereceğine ve teşebbüsün yeterli derecede resmi taahhüt sunacağı konusundaki ciddiyetine karar verirse, Öninceleme Raporu sunmayı teklif eder. İlgili raporda dosyanın dayandığı temel olgular ve sona ermesi gereken rekabet endişeleri yer alır. Öninceleme raporu Komisyon’un bütün rekabetçi endişelerine değinmek veya öncesinde tartışılmış taahhütleri daha iyi tarif etmek suretiyle, tarafların uygun taahhütleri tasarlayabilmelerine temel oluşturur. Öninceleme raporunun kabul edilmesi ile resmi taahhüt görüşmeleri başlar.

İlgili teşebbüsün normal şartlarda bir ay içinde taahhüt teklif metnini sunması gerekir. Soruşturmalarda sunulan taahhüt teklif metninin standart bir modeli yoktur. Bu durumda, Elden Çıkarma Taahhütlerine İlişkin Standart Model uygun bir başlangıç noktası olarak kullanılabilir.

Komisyon Pazar testi aşaması öncesi taraflardan taahhütler üzerinde değişiklik yapmalarını talep edebilir. Taahhütler uzman takımı tarafından uygun bulunursa, Rekabet Komiserinden (Competition Commmisioner) pazar testi aşaması için onay alması gerekir.

Pazar testi aşamasında Komisyon tarafından dosyanın kısa bir özeti, taahhüt teklifinin genel içeriği yayınlanır ve böylece üçüncü taraflara 9. madde uyarınca alınacak karar öncesinde taahhütlere ilişkin gözlemlerini sunma şansı verilir. Soruşturma şikâyet üzerine başlamış ise pazar testi, şikâyetçiye de ayrıca gönderilir. Pazar testi tamamlandığında taraflar ve Komisyon arasında bir toplantı organize edilir. Taahhütlerin uygun bulunması halinde, 16.12.2002 tarih ve 1/2003 sayılı Tüzük’ün 9’uncu maddesine uygun şekilde karar alınarak taahhütlerin bağlayıcılığı belgelenir.

Sonuç

Soruşturmalarda taahhüt usulünün gerek Rekabet Kurumu gerekse taraflar açısından olumlu sonuçlar doğuracağı düşünülür. Yukarıda da açıklandığı üzere, taahhüt mekanizması ayrıntılı inceleme süreçlerinin yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesi, incelemelerin kısa sürede sonuçlanması ve neticede bir ihlal kararı alınmaması gibi sebeplerle faydalı olacaktır. Nitekim Duyuru da, taahhüt mekanizmasının yürürlüğe girişinden bir hayli kısa süre sonra hayata geçmiş olmasını göstermesi bakımından, süreçte inceleme tarafı teşebbüsler tarafından da sempati ile karşılanacağını sinyaller.

[1] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/rekabet-hukukunda-yeni-bir-donem-taahhut-5ca6e0b74220eb11812200505694b4c6

[2] Rekabet Kurulu’nun 24.07.2020 tarih ve 20-35/460-M sayılı kararı ile yürütülen soruşturma.

[3] http://publications.europa.eu/resource/cellar/cd7d54b9-dd45-45fb-94e9-7d761533a8b1.0001.03/DOC_1