Türk Rekabet Hukukunda İlk Uzlaşma Kararı

Giriş

Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır. Bu kısa zaman diliminde çeşitli soruşturma dosyalarında bazı tarafların uzlaşarak tesis edilen cezada indirim aldıkları bilinmektedir. Bununla birlikte, Rekabet Kurulunun (“Kurul”) gerekçeli kararlarına yansıyan ilk uzlaşma dosyası, Kurul’un Mart 2022’de yayınlanan 05.08.2021 tarih ve 21-37/524-258 sayılı kararı ile sonuçlanan dosya olmuştur.

Türk Philips Ticaret A.Ş. (“Philips”), Dünya Dış Ticaret Ltd. Şti. (“Dünya”), Melisa Elektrikli ve Elektronik Ev Eşyaları Bilg. Don. İnş. San. Tic. A.Ş. (“Melisa”), Nit-Set Ev Aletleri Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. (“Nit-Set”) ve GİPA Dayanıklı Tüketim Mamülleri Tic. A.Ş. (“Gipa”) olmak üzere beş teşebbüs hakkında yürütülen soruşturma, tüm teşebbüslerin uzlaşma taleplerini Rekabet Kurumuna (“Kurum”) iletmelerinin ve taleplerin Kurul tarafından kabul edilmesinin ardından uzlaşma ile sonuçlanan ilk dosya olmuştur. Kurul’un uzlaşma prosedürünü ne şekilde işlettiğinin ilk somut örneği olması nedeniyle söz konusu kararın incelenmesi gerekir.

Soruşturmanın Konusu ve Süreç

Philips, Dünya, Melisa, Nit-Set ve Gipa, küçük ev aletleri pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerdir. Şikayetler üzerine başlatılan soruşturmada iddialar, ilgili teşebbüslerin bayi ve yetkili satıcılarının yeniden satış fiyatlarına müdahale ettiği ve internet üzerinden satış yapmalarını engellediği üzerinedir.

Bilindiği üzere internet satışları, rekabet hukuku perspektifinden prensip olarak pasif satış olarak kabul edilmektedir. Sağlayıcıların, alıcılarının pasif satışlarını kısıtlamaları ise 2002/2 Sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyet Tebliği’nin 4. maddesi uyarınca, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesine göre rekabeti kısıtlayıcı birer dikey sınırlama niteliğindedir.

Kurul, şikayetler üzerine başlattığı önaraştırmada elde ettiği bulguları ciddi bularak, 07.01.2021 tarih ve 21-01/9-M sayılı kararı ile söz konusu beş teşebbüsün internet satışı yapan bayilerinin ve diğer yeniden satıcılarının yeniden satış fiyatını belirlemek ve internet satışlarını kısıtlamak suretiyle Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak soruşturma başlatmıştır.

Soruşturma kararının ardından teşebbüsler, birinci yazılı savunmalarını sunmalarının akabinde dosyayı ceza almadan sonuçlandırmak adına taahhüt sunma taleplerini Kurum’a iletmiştir. Ancak Kurul, dosya konusu iddiaların açık ve ağır ihlal olarak değerlendirilmesi sebebiyle bu talepleri kabul etmemiştir.

Bunun ardından soruşturulan teşebbüsler, 2021 yılı Mayıs ayı içinde uzlaşma taleplerini Kurum’a sunmuştur. Yapılan uzlaşma görüşmeleri sonucunda Kurul, 14.07.2021 tarih ve 21-35/495-MUA, 21-35/496-MUA, 21-35/497-MUA, 21-35/498-MUA, 21-35/499-MUA sayılı uzlaşma ara kararları ile uzlaşmanın şartlarını belirlemiş ve bunun akabinde Philips, Dünya, Gipa, Melisa ve Nit-set tarafından Temmuz ayında sunulan uzlaşma metinleri çerçevesinde, bahse konu teşebbüsler bakımından soruşturmanın uzlaşma ile sonlandırılmasının uygun olduğu kanaatine ulaşmıştır.

Uzlaşma Usulüne Yönelik Değerlendirmeler

Bilindiği üzere, bir soruşturma uzlaşma ile sonuçlandığında uzlaşma nihai kararında, Kanun’un 52. maddesine göre her gerekçeli kararda yer alması gereken unsurlara ek olarak özellikle bulunması zorunlu olan unsurlar şu şekildedir:

a) Uzlaşma tarafı hakkında ileri sürülen iddiaların içeriği,

b) İhlalin niteliği ve kapsamı,

c) Uzlaşma tarafı hakkında ihlal tespitine dayanak teşkil eden deliller,

d) Uzlaşma usulüne göre uzlaşma tarafına uygulanan indirim oranı ve verilen idari para cezası,

e) Uzlaşma tarafının ihlalin varlığını ve idari para cezasını kabul ettiği.

Karar incelendiğinde;

a) Kararda ilgili teşebbüslerin (i) alıcılarının yeniden satış fiyatlarına müdahale ettikleri ve (ii) alıcılarının internet satışlarını kısıtladıkları iddialarının soruşturulduğu açıkça ifade edilmiştir.

b) Bu ihlal iddiaları detaylı biçimde her bir teşebbüs bakımından ele alınmış, Kararın 73 – 160. paragrafları arasında yeniden satış fiyatının tespitine ilişkin değerlendirmelere, 161 – 187. paragrafları arasında ise internet satışlarının yasaklanmasına ilişkin değerlendirmelere yer verilmiştir. Bulgular değerlendirilerek teşebbüslerin söz konusu ihlalleri ne şekilde gerçekleştirdiğine dair açıklamalar sunulmuştur.

c) Kararın 26 – 72. paragrafları arasında teşebbüslerin ihlaline ilişkin delillere de kapsamlı şekilde yer verildiği görülmektedir.

d) Kararın 188 – 205. paragrafları arasında taraflara uygulanacak indirim oranı ile verilen idari para cezasına yönelik açıklamalar bulunmaktadır. Buna göre taraflara uzlaşmaları dolayısıyla %25 oranında indirim yapılmıştır.

e) Son olarak, Kararın 206 – 213. paragraflarında tarafların ne koşullarda uzlaştıkları ele alınmış ve soruşturulan teşebbüslerin ihlalin varlığını ve kapsamını, uygulanacak idari para cezasının azami oranını ve tutarını, karardaki idari para cezasını dava konusu yapmayacaklarını kabul ettikleri ifade edilmiştir.

Buna göre Kurul’un 14.07.2021 tarihli uzlaşma ara kararları ile Philips, Dünya, Gipa, Nit-set ve Melisa tarafından sunulan uzlaşma metinleri çerçevesinde, Ceza Yönetmeliği kapsamında her bir teşebbüs için hesaplanan idari para cezalarının %25 oranında indirilmesi ve bahse konu teşebbüsler bakımından soruşturmanın uzlaşma ile sonlandırılması sonucuna varılmıştır.

Sonuç

Söz konusu karar, uzlaşma mekanizması hukukumuza girdikten sonra alınan ilk uzlaşma kararı olması açısından önemlidir. Nitekim bu karar öncesi dönemde rekabet soruşturmaları, soruşturulan tarafların ihlal iddialarını kabul etmeye razı olmaları durumunda dahi erken sonuçlandırılamamaktaydı ve bu tüm paydaşlar için usul ekonomisini negatif etkileyen bir durumdu. Böylelikle Kurul’un uzlaşma başvurularına açık olduğu ve soruşturmayı erken sona erdirmenin mümkün olduğunu gözlemlemiş olduk.

Ayrıca Karar, soruşturulan teşebbüslerin yeniden satış fiyatının tespiti gibi açık ve ağır ihlal kabul edilen konularda uzlaşmalarının mümkün olduğunu ortaya koyar. Karar ayrıca soruşturmanın uzlaşma ile sonuçlanması halinde alınan gerekçeli kararların hangi unsurları barındırdığının incelenmesi için faydalı bir örnek teşkil eder.

Özellikle parantez açılması gereken bir konu olarak, soruşturma süreci uzlaşma ile sonuçlansa da teşebbüsler hakkında elde edilen ihlal tespiti ve buna ilişkin bulgu ve deliller, olağan bir soruşturma kararında olduğu biçimde kapsamlı olarak uzlaşma kararında da yer bulmaktadır. Teşebbüslerin uzlaşmayı kabul ederek ihlal tespitini ve aldıkları idari para cezasını yargıya taşıma haklarını kaybettiği de düşünüldüğünde, söz konusu bulgu ve delillerin kararda yer alması, teşebbüsler hakkında açılabilecek tazminat davaları açısından önemlidir. Nitekim tazminat davaları kapsamında ihlalden zarar gördüğünü ortaya koyan üçüncü taraflar için hukuka aykırılık unsurunu ortaya koymak oldukça kolaylaşmaktadır; uzlaşan teşebbüslerin buna itiraz etme imkânı ise daralmaktadır.

Bir diğer nokta, uzlaşma durumunda idari para cezasının %25’e varan bir oranda indirilebileceği düzenlemesi karşısında bu örnek Kurul’un en yüksek olası indirim oranı olan %25’i benimsemeye ve uygulamaya açık olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla hakkında somut ihlal bulguları olan teşebbüslerin uzlaşma yoluna başvurmayı düşünmeleri, şartlara göre isabetli olabilecektir.