Komisyon Kararı Ardından Gelen Rekabet Kurulu'nun Google Kararı

Giriş

Avrupa Komisyonu’nun (“Komisyon”) Android mobil cihazlara ilişkin kararının ardından Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) da benzer bir karar geldi. Komisyon, 18 Temmuz 2018 tarihinde Google’ın genel internet aramalarına ilişkin pazardaki hakim durumunu kuvvetlendirmek için Android cihaz üreticilerine ve mobil ağ operatörlerine yasadışı sınırlamalar getirmesinden dolayı Google’a 4.34 milyar Euro para cezası vermişti[1]. Kararda idari para cezasına ek olarak, Google’ın Karar tarihinden itibaren doksan gün içerisinde yasadışı eylemlerine son vermesi, aksi takdirde para cezalarına katlanacağı da ifade edilmişti. Böylece Komisyon üç yıllık bir incelemeye nokta koymuş ve dünyadaki diğer otoriteler için de önemli emsal niteliğinde bir karar vermişti. Rekabet Kurulu (“Kurul”) ise 19 Eylül 2018 tarihli kararı ile Google LLC, Google International LLC ve Google Reklamcılık ve Pazarlama Ltd. Şti.’ne (“Google Ekonomik Bütünlüğü”) cihaz üreticilerine yasadışı sınırlamalar getirerek 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“Rekabet Kanunu”) 6. maddesinde düzenlenen hakim durumu kötüye kullanma kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle müteselsilen 93,083,422.30 TL idari para cezası verdi[2]. Ayrıca karar, Google Ekonomik Bütünlüğü’nün cihaz üreticileriyle yaptığı sözleşmeleri Kurul kararı doğrultusunda değiştirmesini ve yapılan değişiklikleri gerekçeli kararın tebliğinden itibaren altı ay içinde Rekabet Kurumu’na tevsik etmesini gerektiriyor.

Komisyon Kararı

Komisyon öncelikle Google’ın genel internet arama hizmetleri, lisanslanabilir mobil işletim sistemleri ve Android mobil işletim sistemleri için App Store’lar pazarlarında hakim durumda olduğunu belirledi.

Google’ın Komisyon tarafından cezalandırılan yasadışı eylemleri aşağıdaki şekilde saptandı:

• Google’ın Arama ve Tarayıcı Uygulamalarını Yasaya Aykırı Şekilde Bağlaması: Karara göre Google, üreticilere App Store’u (Play Store) lisanslamak için Google arama ve tarayıcı uygulamalarını (Chrome) önden yüklemelerini şart koştu.
• Google Arama’nın Münhasır Olarak Önden Yüklenmesi Koşuluna Bağlı Yasaya Aykırı Ödemeler: Karara göre Google, Google Arama uygulamasının cihazlarına münhasır olarak önden yüklenmesi kaydıyla bazı büyük üretici ve mobil ağ operatörlerine ödemeler yaptı.
• Rakip Android İşletim Sistemlerinin Gelişim ve Dağıtımının Yasaya Aykırı Şekilde Engellenmesi: Karara göre Google, Google uygulamalarını yüklemek isteyen üreticilerin Google tarafından onaylanmamış Android’in alternatif versiyonlarıyla çalışan akıllı mobil cihaz satmasına engel oldu ("Android forks").

Komisyon, yukarıda sayılan üç kötüye kullanma halinin Google’ın genel arama motoru piyasasındaki hakim durumunu kuvvetlendirme stratejisinin bir parçası olduğuna karar verdi. Kararda ilgili stratejinin etkileri de açıklandı. Bu kapsamda öncelikle, yasadışı eylemler rakip arama motorlarının rekabet etme olasılığını engelledi. İkinci olarak, bağlama eylemleri Google arama motoru ve tarayıcısının neredeyse bütün Google Android cihazlara önden yüklenmesini sağladı ve münhasırlık ödemeleri rakip arama motorlarının önden yüklenme güdüsünü son derece azalttı. Bununla beraber, Google Android Forks’un gelişmesini önledi. Ayrıca, Google’ın stratejisi diğer arama motorlarının akıllı telefonlardan daha fazla veri toplamasını engelledi ve bu durum Google’ın arama motoru olarak hakim durumunun güçlenmesine yardımcı oldu. Son olarak Komisyon, Google’ın yasaya aykırı eylemlerinin diğer mobil tarayıcıların etkin şekilde rekabet etmesini engellemesinden dolayı bunların etkilerini daha geniş bir mobil alanda değerlendirdi. Aynı doğrultuda, diğer platformların gelişimini engelleyen Android Forks kısıtlaması, diğer uygulama geliştiricilerinin büyümesinin önüne geçti.

Kurul Kararı

Her ne kadar gerekçeli Kurul kararı daha yayınlanmasa da Kurul’un basın açıklamasının en azından kararın temellerini gösterir nitelikte olduğu söylenebilir.

Komisyon kararı ile aynı doğrultuda Kurul da Google Ekonomik Bütünlüğü‘nün lisanslanabilir akıllı mobil işletim sistemleri pazarında hakim durumda bulunduğunu tespit etti. Öte yandan basın açıklamasından Kurul’un “genel internet arama servisleri” ve “Android mobil işletim sistemleri için App Store’lar” pazarlarını tanımladığı görülmüyor.

Google Ekonomik Bütünlüğü’nün Kurul kararında cezalandırılan eylemlerinin çoğu Google arama uygulamalarının yasaya aykırı şekilde bağlanmasına ilişkin. Karara göre Google’ın aşağıdaki uygulamaları yasaya aykırı bulunuyor:

• Üreticilerle imzalanan Mobil Uygulama Dağıtım Sözleşmeleri uyarınca Google arama sözleşmede belirtilen noktalarda “varsayılan arama motoru” olarak atanacak ve “ana ekran”da konumlandırılacak.
• Google Webview bileşeni ilgili işlev için varsayılan ve tek bileşen olarak atanacak.
• Gelir Paylaşımı Sözleşmeleri’ne göre Google arama cihazlara münhasıran yüklenecek.

Kurul, Mobil Uygulama Dağıtım Sözleşmeleri altında düzenlenen diğer Google uygulamalarının Rekabet Kanunu’nun 6. maddesini ihlal etmediğini belirtti. Diğer taraftan aleniyet sağlamak ve gelecekte oluşabilecek rekabetçi kaygıları önlemek adına, tüm Mobil Uygulama Dağıtım Sözleşmeleri’ne Google uygulamaları ile birlikte rakip uygulamaların cihaza önden yüklenmesinin engellenmediğine ilişkin açık bir hükmün eklenmesine ilişkin Google Ekonomik Bütünlüğü’ne görüş yazısı gönderilmesi için Kurul Başkanlığı görevlendirildi.

Ayrıca karara göre, Google Ekonomik Bütünlüğü cihaz üreticileriyle olan sözleşmeleri Kurul kararı doğrultusunda değiştirecek.

Sonuç

Kurul’un basın açıklamasından, Google’ın arama uygulamalarının ayrı pazarlarda değerlendirilen hizmetlerine hukuka aykırı şekilde bağlamasının esas yasaya aykırı eylem olarak değerlendirildiği görülüyor. Bu kapsamda, Google arama uygulamalarının, Google lisanslanabilir akıllı mobil işletim sistemleri pazarındaki hizmetlere bağlanması hukuka aykırı olarak addedildi.

Sonuç olarak, Komisyon ve Kurul kararlarında belirlenen Google’ın cezalandırılan uygulamalarının çok benzer olduğu görülüyor. Ancak, ne yazık ki Türkiye kararına ilişkin basın açıklaması, ilgili kararları karşılaştırmamız için yeterli değil. Örneğin basın açıklaması, Komisyon kararında belirtildiği gibi Google Ekonomik Bütünlüğü’nün Google arama uygulamasının cihazlara münhasır olarak önden yüklenmesi kaydıyla yasadışı ödemeler yapıp yapmadığına değinmiyor. Her halükarda, her iki otoritenin esas hukuka aykırı eylem saptamasının örtüştüğü söylenebilir. Gerekçeli karar yayınlanmasıyla, söz konusu kıyaslama da tam olarak yapılabilecektir.