Influencer Sözleşmeleri
Sosyal medyanın modern bir kitle iletişim aracına dönüşmesi ile birlikte, reklamcılık ve pazarlama kavramları da yeni bir boyut kazanmıştır. Sosyal medya üzerinden takipçi kitlelerini "etkileyerek" çeşitli ürün ve hizmetleri tanıtan influencer'lar (diğer bir deyişle, sosyal medya etkileyicileri), yeni nesil reklam faaliyetlerine yön vermektedir. Influencer'lar sahip oldukları etkileme gücü ile belli bir ürünü ya da hizmeti tanıtmalarına karşılık; marka, üretici, satıcı veya sağlayıcı (kısaca reklam veren olarak anılacaktır) tarafından ödenecek bir ücrete veya maddi bir menfaate hak kazanırlar. Bu hukuk postası makalesinde, influencer’lar ile reklam verenler arasında akdedilen influencer sözleşmelerinin hukuki niteliği değerlendirilir.
Sözleşmenin Temel Özellikleri
Sözleşmenin Tarafları
Sözleşmenin tarafları, bir ürünü ya da hizmeti tanıtmayı üstlenen influencer ile ürettiği ya da sattığı ürünün tanıtılmasını isteyen ve bunun için influencer aracılığı ile reklam veren kişilerdir.
Influencer kavramının Türk mevzuatına girişi oldukça yenidir. Ticaret Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Reklam Kurulu'nun 05.05.2021 tarihinde yayımladığı Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz m. 4/1/b uyarınca sosyal medya etkileyicisi "sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişi" olarak tanımlanır.
Reklam veren ise Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği m. 4/1/m uyarınca "ürettiği ya da pazarladığı malın veya hizmetin tanıtımını yaptırmak, satışını artırmak veya marka algısını güçlendirmek amacıyla hazırlattığı ve içinde firmasının ya da markasının yer aldığı reklamları yayınlatan, dağıtan ya da başka yollarla sergileyen gerçek veya tüzel kişi" olarak tanımlanır.
Sözleşmenin Konusu
Influencer'lar ile reklam verenler arasında akdedilen sözleşmenin temel amacı sosyal medya üzerinden ürün veya hizmetlerin tanıtılması ve pazarlanması; karşılığında ise influencer'ların belirli bir ücrete veya maddi bir menfaate hak kazanmasıdır. Diğer bir deyişle, “influencer’in sözleşme süresince ürün veya hizmetleri deneyimleyip, deneyimlerini sosyal medya hesaplarında şirket ile karşılıklı olarak anlaşılan şekilde (video, fotoğraf, hikaye) ve sayıda (ayda üç post vs.) paylaşmayı üstlendiği, şirketin ise influencer’in bu işi görmesi karşılığında influencer’a aralarında kararlaştırdıkları tutarda ve şekilde bir bedel ödemeyi veya başka bir menfaat sağlamayı üstlendiği bir sözleşmedir.”[1]
Bu kapsamda, influencer sözleşmelerinin temel unsurları;
- ürün veya hizmet tanıtımı,
- bu tanıtımın sosyal medya üzerinden yapılması ve
- karşılığında influencer’ın bir ücrete veya maddi menfaate hak kazanması
olarak sayılabilir.
Sözleşmenin Türü ve Şekli
Influencer sözleşmeleri, tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdir. Zira tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan her birinin borcu diğer tarafın borcunun karşılığını teşkil eder.[2] Influencer’ın tanıtım faaliyeti gerçekleştirmesi ile reklam verenin ödeme yapma veya maddi menfaat sağlama borcu, bu kapsamda değerlendirilir.
Influencer sözleşmeleri, Türk mevzuatında açıkça düzenlenmediğinden dolayı herhangi bir şekil şartına tabi değildir. Fakat uygulamaya bakıldığında, ispat kolaylığı bakımından genellikle yazılı şekilde akdedildikleri görülür.
Doktrinde yer alan sözleşme tipleri bakımından ise, influencer sözleşmelerinin bir “iş görme sözleşmesi” niteliğinde olduğu yönünde görüşler mevcuttur.[3] Influencer sözleşmeleri mevzuatta yer alan çeşitli iş görme sözleşmeleriyle benzer özellikler taşısa da bunlardan farklı unsurları da barındırmaktadır.
Benzer İş Görme Sözleşmeleri ile Kıyaslanması
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda ("TBK") düzenlenen ve influencer sözleşmelerine en çok benzerlik gösteren iş görme sözleşmesi türleri arasında; vekalet sözleşmesi ve eser sözleşmesi yer alır. Bu bölümde, influencer sözleşmeleri ile yukarıda sayılan iş görme sözleşmelerinin karşılaştırmasına ilişkin değerlendirmeler yer alır.
Vekalet Sözleşmesi
TBK m. 502 uyarınca vekâlet sözleşmesi; vekilin, vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir. Öğretideki çoğunluk görüşe göre vekalet ilişkisi kapsamında vekil, bir sonuç elde etmeyi taahhüt etmez; ancak görevini gerçekleştirirken gerekli özeni göstermekle yükümlüdür.[4] Yine vekalet sözleşmesinin önemli bir niteliği olarak vekil, kendisine tevdi edilen iş görme edimini ifa ederken bağımsızdır.[5] Burada bağımsızlık ile kast edilen, akdi yükümlülüklerin ifasında vekilin, vekalet verenin iş organizasyonunun bir parçası olmamasıdır.[6] Belirtilmelidir ki vekilin bağımsızlığı mutlak nitelikte değildir ve TBK m. 505 uyarınca vekil, vekâlet verenin açık talimatına uymakla yükümlüdür. Vekalet sözleşmelerinin diğer bir özelliği ise, ücretin zorunlu bir unsur olmamasıdır. TBK m. 502/3 uyarınca sözleşme veya teamül varsa vekil, ücrete hak kazanır.
Influencer'lar ile reklam verenler arasındaki ilişki ele alındığında, influencer'ların yalnızca ürün veya hizmet tanıtımını üstlenip herhangi bir satış hedefi (yani sonuç) taahhüt etmediği durumlarda, sözleşmenin nitelik olarak vekalet sözleşmelerine yaklaştığı yorumunu yapmak mümkündür. Zira buradaki görevleri genellikle ilgili ürün veya hizmeti tanıtmaktan ibarettir.
Bağımsızlık unsuru da influencer sözleşmeleri bakımından önem arz eder. Bazı sözleşmelerde, sosyal medya paylaşımında yer alacak metindeki yüz ifadesi ve sembollere ya da paylaşımın yapılacağı saate kadar detaylı talimatlar verdiği görülür. Ancak bu yönlendirmelerin, vekalet verenin talimat verme yetkisi kapsamında değerlendirilmesi olanak dahilindedir. Nitekim influencer’ların pek çok markayla iş birliği yürütmeleri ve tek bir markanın iş organizasyonunun parçası olmamaları da bağımsızlık unsurunu kuvvetlendirmektedir. Tüm bu hususların değerlendirilmesi sonucunda, influencer sözleşmelerinin vekalet sözleşmesine büyük ölçüde benzerlik gösterdiği yönünde görüşler mevcuttur.[7]
Eser Sözleşmesi
TBK m. 470 uyarınca eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Vekalet sözleşmesine benzer olarak eser sözleşmeleri de tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdir.[8] Eser sözleşmesinin konusuna ilişkin olarak doktrinde tartışmalar mevcuttur. Hâkim görüşe göre, maddi varlığı olan şeylerin yanı sıra fikri iş görme sonuçları da eser kavramına dahil edilebilir.[9]
Eser sözleşmesinin unsurlarından biri, hatta eser sözleşmesinin kendisine özgü olan ve onu diğer iş görme sözleşmelerinden ayıran temel unsuru, yüklenicinin sonucu taahhüt etme borcudur.[10] Burada, yüklenicinin eser sözleşmesi kapsamında öngörülen eseri yaratma sonucu kast edilmektedir. Eser sözleşmesinde aranan diğer bir objektif unsur ise bedeldir. Yüklenicinin yarattığı eser karşılığında bir bedel elde etmesi gerekmektedir.
Influencer'ların tanıtım yaparken kendilerinden de fikri bir çaba ortaya koymaları ve orijinal bir içerik üretiyor olmaları, sözleşme konusunun bir eser sayılma ihtimalini doğurur. Bununla birlikte influencer sözleşmelerini eser sözleşmelerinden uzaklaştıran en büyük farklılık, sonuç taahhüdü unsurudur. Zira sözleşme kapsamında bir ürün veya hizmetin tanıtımını yapan influencer’ların herhangi bir satış başarısı veya başka türden bir sonuç taahhüdünde bulunması (yani bir edim sonucunu borçlanması) uygulamada sık görülmemektedir. Ayrıca eser sözleşmelerinde bir bedel unsuru olması zorunlu iken, influencer sözleşmesi kapsamındaki tanıtım faaliyetleri karşılığında net bir bedel yerine çeşitli menfaatler elde edilmesi de sözleşmeyi nitelik itibarıyla eser sözleşmesinden uzaklaştıracaktır.
Sonuç
Türk hukuku için oldukça yeni bir kavram olan influencer'lar (yani sosyal medya etkileyicileri) modern reklam sektörünü domine etmekte ve markaların pazarlama faaliyetlerini üstlenmektedir. Bununla birlikte, mevzuat kapsamında henüz bu ticari faaliyete ve sözleşme içeriğine ilişkin açık bir düzeleme bulunmamaktadır. Influencer sözleşmelerinin tam iki tarafa borç yükleyen bir iş görme sözleşmesi olduğu yönünde görüşler mevcuttur. Influencer sözleşmesinin vekalet ve eser sözleşmeleri ile ortak unsurları bulunmasına karşın bu sözleşmelerden bazı farkları olduğunu da söylemek mümkündür. Influencer’lar ile reklam verenler arasında akdedilecek sözleşmenin içeriği; tarafların müzakere gücü, tanıtılacak ürün veya hizmetin niteliği, tanıtımın yapılacağı hedef kitle gibi çeşitli unsurlara göre şekillenmektedir. Bu sebeple sözleşmenin niteliği ile ilgili değerlendirmelerin, sözleşmenin içerdiği hükümlerle ve somut olayla doğrudan ilgili olduğu ve her bir sözleşmenin ayrıca ele alınması gerektiği belirtilmelidir.
- Baytan Avkovan, Serenat: “Influencer Sözleşmeleri”, Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildirileri, 8-9 Kasım 2018, İstanbul 2019, s. 84.
- Oğuzman Kemal, Öz Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt-1, 2016, s. 4.
- Baytan Avkovan, s. 91.
- Oğuzman Kemal, Öz Turgut: “Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-2”, 2016, s. 124.
- Gülenda Atay: Influencer Sözleşmeleri, İstanbul 2021, s. 58.
- Oğuzman / Öz, Cilt-2, s. 119.
- Atay, s. 62.
- Oğuzman / Öz, Cilt-2, s. 2.
- Oğuzman / Öz, Cilt-2, s. 5.
- Baytan Avkovan, s. 111.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu (“İBBGK”) 2021/5 E. 2023/2 K. sayılı 28.04.2023 tarihli İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararı’yla (“Karar”) hukuk davalarında hükümde kanun yolu süresinin hatalı olarak uzun gösterilmesi halinde, hatalı gösterilen süre içerisinde yapılan kanun yolu başvurusunun...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti Arasında 06/04/2023 Tarihinde İmzalanan Spor Alanında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 14.09.2023 tarihli ve 7611 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 15.09.2023 tarihli ve 32310 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Miras hukukumuzun temeli sayılabilecek olan tereke kavramı, bir kimsenin ölümü sonrasında kendisine ait olan mal, hak ve borçlarının tamamını işaret eden bir kavramdır. Tarih içerisinde insanoğlu kimi zaman dini inanışları gereği geride kalan ve değer atfettiği eşyaları ile gömülürken zaman ilerledikçe terekenin...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Madencilik Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında 21.07.2023 tarihli ve 7393 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 22.07.2023 tarihli ve 32256 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. (TKYB) ve Alman Kalkınma Bankası (KfW) Arasında 06.04.2023 Tarihinde İmzalanan Hibe Anlaşması 04.07.2023 tarihli ve 32238 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
Miras sözleşmeleri miras bırakanın mirasçısı ya da üçüncü kişiyle gerçekleştirdiği ölüme bağlı tasarruf içeren sözleşmelerdir. Ölüme bağlı tasarruf, miras bırakanın ölümünden sonra hüküm doğurmasını istediği emirlerini içeren bir hukuki işlemdir. Ölüme bağlı tasarruf kavramı iki anlamda kullanılır; maddi...
2023 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 06.06.2023 tarihli ve 7302 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 07.06.2023 tarihli ve 32214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
28 Nisan 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 22.02.2023 tarihli, E.: 2022/155-K.: 2023/38 sayılı kararı (“Karar”) ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) kadının evlendiğinde eşinin soyadını almasını zorunlu kılan 187. maddesinin birinci cümlesi kaldırıldı. Bu çalışmada...
Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı ile Alman Kalkınma Bankası (KfW) Arasındaki Temiz Enerji ve Enerji Verimliliği Önlemleri Projesine Dair 19/3/2018 tarihli Finansman Anlaşması Hakkında Ayrı Anlaşmaya İlişkin Ekli Tadilat Mektubunun Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 7158) 25 Nisan 2023...
Kuzey Atlantik Antlaşması’na Finlandiya Cumhuriyeti’nin Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanması Hakkında 01.04.2023 tarihli ve 7025 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 02.04.2023 tarihli ve 32151 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği Arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Gümrük Alanında İşbirliğine İlişkin Birlik Programı olan ‘Gümrükler’e Katılımı Konusunda Anlaşmanın 1 Ocak 2021 Tarihinden Geçerli Olmak Üzere Onaylanması Hakkında 08.03.2023 tarihli ve 6913 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 09.03.2023 tarihli...
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun Geçici 14’üncü Maddesinin Dördüncü Fıkrasında Yer Alan İstisnanın, Kurumların 31.12.2022 tarihli Bilançolarında Yer Alan Yabancı Paralar İtibarıyla da Uygulanması Hakkında 25.01.2023 tarihli ve 6728 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 26.01.2023 tarihli ve 32085 sayılı Resmi...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Geçitkale Hava Meydanı Enerji Nakil Hatlarının Deplase Edilmesine İlişkin Protokolün Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 6647) 06 Ocak 2023 tarihli ve 32065 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında 14 Nisan 2022 Tarihinde İmzalanan İktisadi ve Mali İş birliği Anlaşması- Ek Anlaşma’nın Onaylanması Hakkında 23.11.2022 tarihli ve 6416 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.11.2022 tarihli ve 32023 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Nijerya Federal Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında 19.10.2022 tarihli ve 6238 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 20.10.2022 tarihli ve 31989 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında Akdedilen 2015 Yılı Türkiye İçin Yıllık Eylem Programına Ait Finansman Anlaşmasında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Olarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu Arasında 12.08.2022 ve 31.08.2022 tarihli Mektupların Teatisi Yoluyla İmzalanan...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Arasında OECD Ankara Çok Taraflı Vergi Merkezi’nde Çok Taraflı Vergi Programının Uygulanması Hakkında Mutabakat Muhtırasının 1 Ocak 2022 Tarihinden Geçerli Olmak Üzere Onaylanması Hakkında 15.09.2022 tarihli ve...
6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci Maddesinin Birinci Fıkrasında Yer Alan Gecikme Zammı Oranının, Her Ay İçin Ayrı Ayrı Uygulanmak Üzere %2,5 Olarak Belirlenmesi Hakkındaki 20.07.2022 tarihli ve 5801 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 21.07.2022 tarihli ve...
Avrupa Birliği Sığınmacı Mali İmkânı İkinci Dönemi (FRIT-II) Kapsamında İşgücü Piyasasına Geçişin Desteklenmesi Projesi’ne İlişkin Olarak Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Arasında...
2022 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 23.05.2022 tarihli ve 5596 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.05.2022 tarihli ve 31845 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Fildişi Sahili Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın Onaylanması Hakkında 23.04.2022 tarihli ve 5520 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.04.2022 tarihli ve 31819 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Anayasa Mahkemesi 29.09.2021 tarihli ve 2018/357 başvuru numaralı kararında (“Karar”) yaptığı inceleme sonucunda, başvurucunun toplu konut yapımı amacıyla kamulaştırılan taşınmazlarının kamulaştırma amacına uygun olarak kullanılmaması...
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 101. maddesinde tanımlandığı üzere, vakıflar; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır. Vakıflar “ideal amaçlı” tüzel kişilerdir. Bir başka deyişle, vakıflar kazanç paylaşma amacı...