Yeni İsviçre Şirketler Hukuku

Genel Kurul’un Toplanmasına İlişkin Getirilen Değişiklikler

Revize kanun, genel kurulun toplanması konusunda daha modern bir yaklaşım benimsemektedir. Bu modern yaklaşıma uygun olarak, genel kurulun yürütülmesine ilişkin değişiklikler yapılmıştır.

Genel kurul toplantıları, pay sahiplerinin haklarını kullanmasını zorlaştırıcı nitelikte olmamak ve toplantıya katılanların oylarının toplantı yerine görüntülü ve sesli olarak iletilmesi şartıyla, farklı yerlerde eş zamanlı olarak yapılabilecektir.

Genel kurul, (i) esas sözleşmede açıkça öngörülmüş olması ve (ii) genel kurul toplantısı için bağımsız bir temsilci atanması kaydıyla yurt dışında da toplanabilir. Genel kurulun yurt dışında toplanabilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri için toplam payların çoğunluğu ve toplantıya katılan payların üçte ikisinin olumlu oyu gereklidir.

Madde 701c uyarınca, pay sahipleri fiziki genel kurul toplantılarına uzaktan katılabilir ve oy haklarını elektronik ortamda kullanabilir. Ayrıca, Madde 701d uyarınca, genel kurul toplantıları (i) esas sözleşmede açıkça öngörülmesi ve (ii) bağımsız bir temsilci atanması halinde elektronik ortamda ve fiziki toplantı yeri olmaksızın yapılabilir.

Madde 701/3, genel kurulun yazılı olarak veya elektronik ortamda (e-posta vb.) sirküler karar alabilmesine imkanını vermektedir.

Pay sahipleri, pay sahipliği haklarını, özellikle de oy haklarını, kendi seçtikleri bir temsilci aracılığıyla kullanabilirler. Revize kanun farklı temsilci türleri öngörmektedir: bağımsız temsilci (représentant independent), saklama temsilcisi (représentation par un dépositaire), şirket organının bir üyesi, başka bir pay sahibi veya üçüncü bir taraf. Bunlar arasında bağımsız temsilci, tabi olduğu düzenlemeler nedeniyle dikkat çekicidir. Bağımsız temsilci gerçek veya tüzel kişi, hatta bir adi ortaklık olabilir. Madde 689b uyarınca, bağımsız temsilci oy hakkını pay sahibinin talimatına uygun olarak kullanmakla yükümlüdür. Talimat almamışsa, çekimser kalmalıdır. Esas sözleşmede bir pay sahibinin genel kurul toplantısında ancak başka bir pay sahibi tarafından temsil edilebileceği öngörülmüşse, yönetim kurulu bağımsız bir temsilci atamak veya şirket organının bir üyesini temsilci olarak atamak zorundadır.

Sermaye ve Yedek Akçelere İlişkin Değişiklikler

Revize edilen kanun, sermaye yapısının esnekliğine odaklanmakta ve sermaye yapısına ilişkin uygulamadaki bazı tartışmalara son vermektedir.

İşletme ve ayınların kuruluşta devralınması

Mevcut İsviçre Kanununa göre, işletme ve ayınların kuruluşta devralınması nitelikli bir eylem teşkil etmektedir. Nitelikli eylem olarak değerlendirilmenin sonucu da işletme ve ayınların devralınmasını esas sözleşmeye yazma ve ticaret siciline tescil ettirme yükümlülüğünü doğurmasıdır. İşletme ve ayınların devralınmasına ilişkin kanun hükümleri belirsizliğe yol açmaları sebebiyle revize kanunda yürürlükten kaldırılmıştır.

Mahsup yoluyla sermaye

Madde 634a uyarınca, pay sahipleri sermaye borcunu ödeme yükümlülüğünü bir alacağına mahsup ederek yerine getirebilir. Kanun değişikliği öncesinde, pay sahibinin alacağının şirketin malvarlığı ile tam olarak karşılanmadığı durumlarda sermaye borcunun mahsup edilmesinin mümkün olup olmadığı konusunda tartışmalar bulunmaktaydı. Yapılan değişiklikle, pay sahibinin alacağı şirketin malvarlığı ile tam olarak karşılanmasa bile, sermaye borcunun mahsup edilmesinin mümkün olduğu açıklığa kavuşturulmuştur. Esas sözleşmede mahsup edilecek alacağın tutarı, pay sahibinin adı ve hak sahibi olduğu paylar belirtilecektir. Genel kurul, on yıl sonra buna ilişkin esas sözleşme hükümlerini yürürlükten kaldırabilir.

Yabancı para cinsinden sermaye

Anonim şirketlerde sermayenin en az 100.000 İsviçre Frangı olması kuralı revize kanunda korunmuştur. Ancak, revize kanun ile sermayenin şirketin faaliyetleri açısından en önemli yabancı para biriminde de belirlenebileceği düzenlenmiştir. Sermayenin yabancı bir para biriminde belirlenmesi halinde, muhasebe ve raporlama için de aynı para birimi kullanılmalıdır. İsviçre Ticaret Sicili Yönetmeliği Ek 3 uyarınca, İngiliz Sterlini, Avro, ABD Doları ve Japon Yeni, bir anonim şirketin sermayesi için yetkili yabancı para birimleri olarak tanımlanmıştır.

Sermaye artırımı

İsviçre hukukunda düzenlenen şartlı sermaye artırımına ilişkin değişiklikler yapılmıştır. Daha önce, genel kurulun şirket veya grup şirketleri̇ tarafından ihraç edilen tahvil ve benzeri̇ borçlanma araçlarının alacaklılarına ve çalışanlara yeni̇ pay alma hakki (opsiyon hakkı) tanınacağını esas sözleşmede öngörmek suretiyle şarta bağlı sermaye arterimi yapılmasına karar verebileceği düzenlenmişti. Revize kanun ile opsiyon haklarının muhataplarının kapsamı, şirketin veya başka bir grup şirketinin pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üçüncü taraflara genişletilmiştir.

Sermaye aralığı

“İzin verilen sermaye artırımı” başlıklı madde 651 yürürlükten kaldırılmıştır. Madde 651’de, genel kurulun yönetim kuruluna, iki yılı aşmama şartı ile, sermayeyi mevcut sermayenin yarısına kadar artırma yetkisi verebileceği düzenlenmekteydi. Bunun yerine, Madde 653s’de esas sözleşmede yönetim kuruluna esas sözleşmede belirlenen sınırlar içinde (sermaye aralığı) sermayeyi beş yılı aşmamak üzere değiştirme yetkisi verilebileceği düzenlenmiştir. Üst sınır ticaret siciline tescil edilmiş sermayenin bir buçuk katını aşamazken, alt sınır sermayenin yarısından az olamaz.

Yedek Akçeler

Revize kanun, maddede 671’de düzenlenen kanuni yedek akçeler ile maddede 672’de düzenlenen dağıtılmamış kar arasında bir ayrım yapmaktadır. Madde 671 uyarınca, kanuni yedek akçeler (i) nominal değerinin üzerinde pay ihracından elde edilen gelirlerden, (ii) sermaye taahhüdünü yerine getirmeyen pay sahibinin paylarının iptal edilmesi durumunda ihraç edilen yeni paylar için yapılan ödemelerden oluşmaktadır.

Ara dönem temettüleri

Mevcut İsviçre hukukunda, ara dönem temettülerine ilişkin bir hüküm bulunmamakta ve bunun neticesinde şirketler ve denetim firmaları arasında tartışmalar doğmaktadır. Madde 657a ile, genel kurulun ara dönem finansal tablolara dayanarak ara dönem temettü ödenmesine karar verebileceği açıklığa kavuşturulmuştur.

Pay Sahiplerinin Hakları ile İlgili Değişiklikler

Bilgi alma ve inceleme hakkı

Revize edilen kanun temel olarak azınlık pay sahiplerinin haklarını güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Değişiklik öncesinde her pay sahibinin genel kurul toplantılarında bilgi alma hakkı düzenlenmişti. Bu hakka ek olarak, revize kanunun madde 697 ile sermayenin veya oyların en az yüzde onuna sahip olan pay sahiplerinin, genel kurul toplantısı dışında da yönetim kurulundan bilgi talep etme haklarını kullanabilecekleri düzenlendi. Buna göre, yönetim kurulu bilgi talebinin gereğini dört ay içinde yerine getirmelidir. Şirket defter ve kayıtlarını inceleme hakkına ilişkin olarak, defter ve kayıtlar, genel kuruldan izin alınmasına veya yönetim kurulu kararına gerek olmaksızın sermayenin veya oyların en az yüzde beşini temsil eden pay sahipleri tarafından incelenebilecektir.

Genel kurul gündemine madde eklenmesi

Payları borsaya kote edilmiş şirketlerde oyların ya da esas sermayenin yüzde beşine sahip pay sahiplerinin genel kurulu toplantıya çağrı talebinde bulunabilecekleri düzenlendi. Bu oran payları borsaya kote edilmemiş şirketlerde yüzde ondur. Bu talep yönetim kurulu tarafından 60 gün içinde yerine getirilmezse azlık genel kurulun toplantıya çağrılması için mahkemeye başvurabilir.

Payları borsaya kote edilmiş şirketlerde oyların ya da esas sermayenin binde beşine sahip pay sahipleri genel kurul toplantı gündemine madde eklenmesini talep edebilirler. Bu oran payları borsaya kote edilmemiş şirketlerde yüzde beştir. Azınlığın gündeme madde eklenmesi talebi yönetim kurulu tarafından reddedilirse azınlık mahkemeye başvurabilir.

Sonuç

İsviçre Borçlar Kanunu’nun şirketler hukukuna ilişkin değiştirilen hükümlerinin 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından, şirketlerin esas sözleşmelerini bu doğrultuda yenilemeleri için iki yıllık geçiş süreci olacaktır. Bu geçiş sürecinin sonunda, değişikliklere uygun olmayan esas sözleşme hükümlerinin geçersiz sayılma riski bulunmaktadır. İsviçre’de kurulu şirketlerin yukarıda bazı önemli noktaları incelenen değişiklikleri dikkatle incelemesi ve değişiklikler ile uyumu gözetmesi önem arz eder.